0913 840 746
Thứ sáu, ngày 29 tháng 03 năm 2024
TÌM KIẾM
TIN MỚI Y HỌC
80% BỆNH NHÂN UNG THƯ VN ĐẾN BỆNH VIỆN Ở GIAI ĐOẠN CUỐI
Mỗi năm VN có 200 ngàn bệnh nhân ung thư mới, 70 ngàn người bệnh ung thư tử vong. Trong đó, đến 80% bệnh nhân ung thư ở VN đến bệnh viện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn.
Việt Nam có 160.000 ca ung thư/năm: Vì sao ăn bẩn, độc
Mỗi năm Việt Nam có từ 130 nghìn đến 160 nghìn trường hợp mắc mới, trong đó có khoảng 85 nghìn đến 115 nghìn người tử vong do căn bệnh này.
Công bố danh sách “làng ung thư”
Theo dự án Điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho một số làng ung thư của VN, các nguồn nước ăn uống, sinh hoạt tại 37 làng ung thư đều ô nhiễm nặng.
Triclosan trong kem đánh răng Colgate: vạch trần hàm lượng nguy hiểm sức khỏe
Từ sau khi Triclosan được nhiều nghiên cứu khoa học công bố là làm tăng nguy cơ ung thư, nhiều hãng sản xuất hóa mỹ phẩm đã loại bỏ nó trong thành phần sản phẩm. Chất này bị cấm ở nhiều nước Âu Mỹ. Tại Việt Nam, Triclosan cũng không còn được sử dụng trong các sản phẩm kem đánh răng, trừ Colgate. Đáp lại mối lo ngại của người tiêu dùng, Bộ Y tế cho biết Triclosan được phép sử dụng nếu hàm lượng không vượt ngưỡng 0,3%.
Cung cấp thuốc kém chất lượng, công ty dược của Mỹ bị rút giấy phép
Ngoài việc bị rút giấy phép hoạt động, Công ty Ronbinson Pharma, Inc (Mỹ) phải nộp phạt 80 triệu đồng vì sản xuất thuốc kém chất lượng, trong đó có nhiều lô glucosamine
HOANG MANG VỚI VỎ THUỐC-GELATINE
Gelatin có trong mô liên kết, xương, da của động vật và là sản phẩm được sản xuất từ da heo, da bò. Từ da heo, bò, collagen được thủy phân hóa một phần để biến thành gelatin. Như vậy để bào chế thuốc là viên nang phải có vỏ nang được chế tạo từ nguyên liệu là gelatin. Và gelatin dùng trong ngành dược sản xuất thuốc phải là gelatin dược dụng.
Kem đánh răng nào ở VN có chất gây ung thư triclosan?
Khảo sát của Kiến Thức về các sản phẩm kem đánh răng hiện nay: đều ghi rõ thành phần, không ghi hàm lượng. Câu hỏi đặt ra: chất triclosan gây ung thư chiếm tỉ lệ bao nhiêu?
HỖ TRỢ TRỰC TUYẾN

ĐƯỜNG DÂY NÓNG

0913 840 746

GĐ : NGUYỄN CÔNG KHUÔNG

[email protected]

TƯ VẤN TRAO ĐỔI

Phuongtd Thao

TƯ VẤN - HỖ TRỢ
THỐNG KÊ TRUY CẬP
3876
Đang online: 2
Truy cập hôm nay: 50
Truy cập hôm qua: 44
Truy cập trung bình: 3876
Tổng số truy cập: 3876
Your IP : 3.236.147.122
Y học Tuệ Tĩnh

QUYỂN 10 - CÁC BỆNH NGOẠI KHOA

QUYỂN 10. CÁC BỆNH NGOẠI KHOA
I – ĐƠN SƯNG (vô danh thũng tộc)
Vô danh thũng độc là chứng độc tụ lại, sưng lên không thể gọi tên được, không cứ chỗ nào, đầu mắt, tay chân ngực bụng, bộng nhiên nổi đỏ, sưng cứng kết cục đau nhức, mà không đầu không miệng chứng ấy cũng gọi là hư mãn, nên tuỳ chứng mà chọn phương.
1.  Kinh trị mọi chứng thúng độc:
-         Nhựa thôngbỏ vào nồi đất, cô cho đặc, nhỏ vào nước không tan, 4 lạng Gỉ đồng 1 đồng, Hạt thầu dầu 2 đồng rưỡi, hai vị cùng tán nhỏ cho nhựa thông vào quấy đều, làm thuốc cao mà dán chỗ đau, rất hay.
-         Cóc1 con, chặt nhỏ, vôi đá đập vỡ nát, sao vàng. Hai thứ cùng giã như bùn mà đắp vào, khô lại thay làm đến hết mụn độc mới thôi.
2.  Kinh trị nhọt sưng không có dầu:
-         Gai bồ kếtđốt tán nhỏ Đinh hương, Đại hồi, Đại hoàng, Hạt vông. Các vị đều nhau, như chỗ nhọt mới nổi lên mà chưa làm mủ thì dùng dầu mè nấu với thuốc trên cho thành cao mà phết vào.
-         Xác rắnđốt ra tro tán nhỏ, trộn với mỡ heo mà bôi tiêu ngay.
3.  Kinh trị nhọt độc chạy chỗ này sang chỗ khác.
-         Củ thiên niên kiện, Hạt gấc. Hai vị bằng nhau, mài với rượu ngon mà phết, rất hay.
4.  Kinh trị thũng độc mới phát:
-         Củ khoai mài còn cuống, Hạt thầu dầu, Gạo nếp. Các vị đều nhau cùng ngâm nước mà nghiền nhỏ ra rồi đặt vào là tan ngay.
-         Hạt cải trắngtán bột hoà với giám mà đắp vào, tự tan.
-         Bèo ván giã nát, đắp vào tiêu ngay.
-         Dầu mècho nước hành vào cô đến sắc đen, nhân lúc còn nóng, đắp vào, tự tiêu.
-         Giấmhoà với đất trùn dùn mà đắp thì tiêu.
-         Củ chuối hộtgiã nát, đắp vào.
5.  Kinh trị độc công ra tay chân sưng đau như muỗn gãy:
-         Cây ké đầu ngựa giã lấy nước mà ngâm, lấy bã đắp vào chỗ sưng đau là kiến hiệu ngay. Mùa xuân dùng mầm non, mùa đông dùng hạt.
-         Hoa kim ngân, cả cành và lá, giã sống lấy nước 1 bát nấu còn 8 phần cho uống, lấy bã đắp lên, không có thứ tươi thì dùng thứ khô, sắc nước cho đặc mà uống công hiệu càng hơn.
-         Hạt thầu dầugiã nát rịt vào kiến hiệu ngay.
-         Hồng hoagiã nát, trộn nước vào, vắt lấy nước mà uống, chỉ uống 3 lần là tiêu hết.
6.   Kinh trị phong độc bỗng nhiên sưng, đau nhức nhối:
-         Vỏ cây liễu, cạo bỏ vỏ ngoài lấy vỏ trắng, giã nát hoà với rượu sao nóng, chườm vào chỗ đau, rất công hiệu.
-         Củ hành giã nát, một vài vốc đổ vào nửa bát giấm thanh để lâu năm, nấu chín, gói vào vải mà chườm là hết sưng.
-         Rễ cây thương lục lấy dao tre cạo lấy vỏ trắng giã nát cho vào ít muối đắp vào buộc chặt lại, này thay 2 lần rất hay.
7.   Kinh trị bị phong sưng ngứa nhiều đau ít:
-         Phân tằm, muối đều bằng nhau, giấm chút ít. Cùng sao nóng gói vào khăn vải mà chườm, nguội lại thay hết sưng ngay.
8.  Kinh trị mình và mặt bõng nhiên sưng to:
-         Hạt thỏ ty 1 thăng, rượu 5 thăng, ngâm 2, 3 ngày, mỗi lần uốn cho gần say, ngày uống 3 lần là công hiệu.
9.  Kinh trị bỗng nhiên phát sưng đỏ:
-         Bã rượu xát vào luôn luôn thì tiêu.
10.              Kinh trị vì lội nước mà tay chân sưng đau
-         Hạt mè giã sống đắp vào thì tiêu hết.
11.              Kinh trị mang tai sưng đau và dưới cổ sưng phù:
-         Ốc sên 8, 9 con giã lẫn với bột mì đắp vào chỗ sưng, là hết sưng.
12.              Kinh trị phong nhiệt mà mang tai sưng:
-         Quả mướp, đốt tồn tính, tán nhỏ hoà với nước mà đắp, thì hết sưng.
-         Đậu đỏ tán nhỏ trộn với mật ong rịt vào 1 đêm là tan hết. Hoặc dùng lá Phù Dung giã nát rịt vào cũng hay.
13.              Truyền trị các chứng sưng lở, cúng chứa chứng đau khắp chân tay:
-         Lá vầy ốc, lá răng cưa lẫn với một ít muối, giấm, vắt lấy nước cốt cho uống một chén, bã đắp vào chỗ đau. Nấu cháo đậu xanh cho ăn thường xuyên, sắc nước Kim ngân hoa cho uống thay nước chè. Đã làm mủ thì thêm là phèn đen, Be ráy tím, cùng giã nát mà đắp, rất hay.
 
II – MỤN NHỌT (UNG THƯ)
-         Ung là tắc lại mà sưng to, thư là trệ lại mà đau dữ, cả 2 tuy đều phát ra bên ngoài mà căn bản do khí huyết trong tạng phủ. Bởi vì trạng thái khí huyết mất điều hoà, mừng giận thất thường, ăn uống không điều độ, nóng rét chẳng điều hoà, ăn nhiều đồ cao lương hậu vị xào nướng quá nóng, hoặc do tửu sắc vô độ, cử động xằng xiên, hay dùng sức thái quá đều có thể gây nên bệnh. Độc sinh ra hư nhiệt bên trong nung nấu khí huyết làm cho ngưng trệ không chạy khắp mà biến thành ung thư.
-         Phát bệnh có khác nhau ở chỗ to, nhỏ, nặng, nhẹ, nông, sâu. Ung thuộc phần dương, do tích nhiệt ở lục phủ mà sinh ra, bỗng mọc ra ngoài da thực hình nó to mà nhô cao lên, đau nhức dữ lắm. Thư thuộc phàn âm, do độc tích nhiệt ở ngũ tạng, công phá ra cơ nhục, phát bệnh rất hiểm độc, ban đầu mọc một cái ngòi mờ mờ, sắc trắng khô đét, chạm vào đau đến thấu tim.
-         Cho nen, ung thời dễ chữa mà thư thì chậm lành, khó khỏi. Ung thu là một bệnh nguy hiểm hàng đầu trong các bệnh nhọt lở. Bệnh tính cấp cho nên việc điều trị cần ở lúc mới phát ví như chữa cháy phải chữa lúc mới cháy.
-         Về phép chữa khi thế bệnh chưa vỡ, độc khi đang công bên trong, một tí thuốc nóng cũng không được dùng, ngược lại khi đã phá miệng tạng phủ đã hư, ăn uống không được ngon thì một tí thuốc hàn lương cũng đừng dùng đến. Như vậy mới đúng theo phép chữa từng thời kỳ trước sau.
Xét chứng hư thực:
-         Ấn tay nặng vào mới đau là bệnh đã sâu; chỉ khẽ ấn mới đau là bệnh còn nông, ấn tay vào lấy tay lên không lún là không có mủ, nếu ấn tay vào đều cứng là chưa có mủ, nửa cứng nửa mềm là có mủ.
-         Lại sờ vào phía trên, phía dưới đều không nóng là không có mủ, nóng lắm là có mủ.
-         Có mủ thì kíp phá cho vỡ đi, nếu không có mủ mà chỉ là chứng khí thũng hoặc có huyết thì phải cẩn thận, chớ nên châm chích khêu lở, mà nên dùng các thuốc đắp, cao dán hút độc.
-         Có trường hợp ra mủ mà lại đau, đấy là chứng hư, phép chữa phải bổ, cũng có khi do bị uế khí mà đau thì phải tẩy uế. Cũng có do gió lạnh mà đau thì nên ôm dưỡng, làm như thế thì đảm bảo không gây hậu hoạn.
Kiêng kỵ:- Lúc đang bệnh, kiêng lo âu, tức giận. Mình mẩy quần áo lúc nào cũng đảm bảo sạch sẽ, kiêng bẩn thỉu. Người đến thăm nom cũng vậy.
- Phải kiêng ăn cá, thịt dê, ngỗng, kiêng uống rượu mạnh, ăn quả xanh, các thức sống lạnh.
- Miệng nhọt chưa lành phải kiêng phòng dục, kiêng gần người chết,nếu vi phạm thì ung thư tái phát mà họa không phải bình thường.
 
Thuốc chữa
1. Cao thương nhí. Truyền phương chữa tất cả các chứng ung thư phát bối ác sang, thũng độc, đinh nhọt lở ống chân (liêm sang), lở do bị đánh đập, cùng mọi chứng phong ngứa, nhức đau răng họng, dùng dán vào chỗ đau thì công hiệu không kể xiết:
Ké đầu ngựa. Ngày 5 tháng 5 âm lịch nhổ lấy cành, lá, quả, rễ đem về rửa sạch phơi khô, thái nhỏ, cho vào nồi to đổ nước nấu ra nước đậm, lọc bỏ bã rồi hỗn hợp cô thành cao, rót vào bình cất kín để dùng, khi dùng tùy chỗ đau to hay bé mà lấy giấy dày, trát vào cao mà dán. Đồng thời mỗi ngày dùng 1 muỗng hòa với rượu mà uống , rất là hay. Uống cao này thì kiêng ăn thịt chó.
2. Cao thái huyền. Chữa mọi chứng ung thư phát bối, ác sang, đinh độc và lở ngứa, bất cứ đã vỡ mủ hay chưa vỡ mủ, có tác dụng trừ độc, hút mủ, lên da non, giảm đau, rất hay đã từng kinh nghiệm:
Ba đậu (bỏ vỏ và cán bỏ đầu) 3 đồng. Hạt gấc (bỏ vỏ) 3 đồng, Hoàng đơn 5 đồng. Cành hòe, cành liễu, cành bồ kết, cành dâu, đều dùng cành bế bằng chiếc đũa, mỗi cành dài 7 tấc. Các vị thái nhỏ ngâm với dầu mè 1 đêm, hôm sau đem nấu nhỏ lửa, khi thuốc đã biến sắc đen thì lọc bỏ bã, cô thành cao, nhỏ vào nước lạnh không tan ra là đạt quy cách, rót vào bình, đem bình ngâm vào nước lạnh 3 ngày để tiết hỏa độc rồi cất đi. Khi dùng đem trát lên giấy mà dán.
3. Phép cứu. Chữa nhọt ở sống lưng mới phát, sưng đỏ đau nhức, trong 6 ngày có thể cứu được, ngoài 7 ngày là không thể cứu (kinh nghiệm)
- Dùng tờ giấy nhúng nước lạnh đem đắp lên chỗ có nhọt độc, coi chỗ nào khô trước tức là đầu nhọt kết tại chỗ đấy bóc giấy ấy đi, đặt 1 lát tỏi lên đầu nhọt để ngải lên trên mà cứu 3 mời, lại thấy lát tỏi, lại cứu, đau cứu đến hết đau, không đau thì cứu đến hết đau mới thôi.
 Hoặc là nhọt độc có nhiều cồi thì lấy tỏi giã nát như bùn nặn thành bánh mà giải lên các cồi, bày nhiều mồi ngải mà cứu cũng y như trên, cần nhất là bệnh mới phát  2 , 3 ngày là cứu ngay, bách phát bách trúng thật là hay.
- Dùng tỏi 10 củ. Đậu sị nửa vốc, Nhũ hương 1 đồng cân cùng nghiền nhỏ tùy nhọt to nhỏ mà khoanh một cái vòng bằng tre rồi dạt thuốc vào trong vòng ấy đầy 2 phân, giải ngải nhung lên trên mà đốt, đau thì đốt đến ngứa, ngứa thì đốt đến đau, đốt đến 100 mồi thì bệnh tiêu tan.
4. Kinh trị ung thư phát bối và tất cả các loại thủng độc mới phát:
- Mật heo 1 cái, Hành 1 tép, mật ong chút ít, cùng cho vào bát, nhồi nặn thành bánh, đắp vào chỗ đau, ngày thay 3, 4 lần là tiêu hết.
- Rượu hoa hòe, chữa các chứng như trên. Hoa hòe, 4, 5 lạng sao vàng, lúc đang nóng chế vào 5 bát rượu, đun sôi hơn 10 dạo, lọc bỏ bã cho uống nóng, thủng độc sẽ tiêu ngay, rất hay.
- Hoa hòe sang qua, đào nhân đều 2 lạng, cơm ủ rượu ngon 1 chén. Đun sôi hơn 10 dạo, cho uống nóng, nhọt chưa thành thì uống 2,3 lần, đã thành thì uống 1, 2 lần.
- Hạt gấc bỏ vỏ, dùng 5 hạt. Phèn chua, diêm tiêu, bồ kết (bỏ vỏ đen và hạt) đều dùng 4 đồng căn, tán nhỏ luyện hồ bằng viên bằng đầu ngón tay, phơi khô bỏ vào lọ cất kín không cho gió lọt vào. Lúc dùng lấy đọt chuối giã lấy nước mài với thuốc trên mà bôi, ngày đêm 4, 5 lần tiêu hết thì thôi.
5. Kinh trị ung thư phát bối đã hơn 10 ngày, sưng nóng đau nhức mà chưa làm mủ, dùng nhiều thứ thuốc mà không đỡ
 Trứng gà 10 quả (bỏ vỏ), Cứt chó còn tươi, trọng lượng tương đương với trứng gà, hai thứ trộn đều, để trên miệng ngói sao qua, nặn thành bánh mà đắp lên mụn nhọt, dùng vải băng chặt, hồi lâu kiểm tra xem thấy chỗ ấy nóng lên thời thì thay cái khác, một đêm thì yên. Nếu nhọt phát đã lâu ngày thì thực hiện 3 ngày, mỗi ngày thay 1 lần, đến khỏi thì thôi.
6. Kinh trị ung thư phát bới mới phát chưa thành.
- Củ gai giã nát đắp vào, ngay đem thay đổi luôn là tiêu hết.
- Gạch hươu đẽo vụn tán nhỏ, trộn với giấm như bùn ngày phết vào 4, 5 lần là tiêu hết.
- Gạc hươu mài với nước lả mà phết vào, khô thì phết nữa, phết đến tiêu tan thì thôi. Cần chữa 1 chỗ trống ở giữa cho nó tiêu hết hơi độc. Rất hay.
- Cóc 1 con, hoặc 2, 3 con, mổ bụng để nguyên ruột gan, đem áp vào mụn nhọt hồi lâu, hôi thối thì thay con khác, làm 3, 4 lần là khỏi, hay không thể tả.
- Xuyên sơn giáp 1 lạng, trước dùng trấu đốt cháy hồng rồi vùi vảy ấy vào nướng giòn, đem ra tán nhỏ, cho vào một ít Xa hương liều dùng 2,5 đồng căn, uống với rượu thì tiêu tan hết.
- Lá bóng nước (móng tay nước) giã lẫn với 1 ít muối đắp vào, khô thì thay cái khác, chỉ làm 2, 3 ngày thì tiêu hết, bách phát bách trúng.
- Lá môn nước giã nát trộn với giấm, lá chuối gói lại nướng chin mà chườm tiêu ngay.
- Thạch xương bồ tươi, giã nát đắp vào, nếu không có xương bồ tươi thì dùng xương bồ khô, tán nhỏ trộn với nước mà phết, phết đến tiêu tan thì thôi.
- Bèo ván giã nát, trộn với lòng trắng trứng gà, đắp vào là tiêu hết.
7. Kinh trị ung thư phát bối và các loại vô danh thủng độc mới phát dùng cho người khỏe.
Hạt bìm bìm trắng, hạt bìm bìm đen, mỗi vị dùng một lạng, giã nát đổ vào bát rượu ngon, sắc còn 8 phần phơi sương đem cho uống ấm, ỉa ra được máu mủ thì thôi.
8. Kinh trị ung thư phát bối và các loại vô danh thủng độc không cứu chữa thành hay đã thành, chưa làm mủ hay đã làm mủ rồi đều hay.
- Lá phù dung (hoặc dùng hoa, hoặc vỏ trứng), giã nát trộn với mật ong, đắp vào chung quanh mụn nhọt, chừa một lỗ ở giữa cho tiết hơi độc, khô thì thay cái khác hoặc gia thêm đậu đỏ tán nhỏ càng tốt, hay không thể tả.
- Quả cà dại, chín muồi hái nhiều về, nghiền nát gói vào khăn vải, vắt lấy nước cho vào nồi, đun nhỏ lửa cô thành cao, dùng 5 cái cành tre non mà quấy xong rót vào lọ cất kí, khi dùng trát lên giấy mà dán, khô lại thay, dán đến tiêu hết thì thôi, công hiệu quí bằng ngàn vàng.
 Hoặc dùng lá cà dại rửa sạch giã, vắt ra nước đặc trong uống ngoài bôi, ngày làm 3 lần, nếu đã rịt thuốc khác thì dùng lá Thài lài tía, 1 ít muối, vò lấy nước đặc mà rửa sạch chỗ nhọt độc rồi rịt thuốc này vào. Khỏi ngay.
- Bồ kết, hái lần trước từ mùa xuân, sau lại hái nửa phần, phơi khô tán nhỏ, liều dùng 3 đồng căn uống với rượu nhạt sau bữa ăn, chưa thành mủ thì tiêu hết, đã thành mủ thì phá miệng.
- Quả bàm 3 quả bỏ vỏ lấy nhăn, đậu xanh 1/2 vốc, muội nồi chút ít, giã lần trộn với giấm đắp vào, khí nóng bốc lên là khỏi.
- Cỏ roi ngựa giã nát vắt lấy nước cốt cho uống bã đắp vào thì tiêu hết
9. Truyền trị ung thư cùng mọi thứ nhọt độc uống bài này thì nhọt độc không phá hoại được.
-Dầu mè 1 cân, nấu trong cái nồi bằng bạc (nhôm), sôi 20 dạo, chế vào một bát giấm thanh, chia uống 5 lần rất hay.
10. Kinh trị ung thư cùng nhọt độc mọc ở chỗ hiểm, uống bài này để khí độc không công vào trong:
-Cao da trâu 4 lạng, rượu 1 chén chưng cách thủy cho tan, tùy ý mà uống cho say. Bài này đã cứu sống nhiều người.
11. Kinh trị chứng âm thư phát ở lưng sắp chết.
- Đất lòng bếp, tán nhỏ, nhào với rượu như bùn phết vào chỗ đau, khô thì thay cái khác, phết đến hết thì thôi.
- Cũng bài trên, nhưng trộn với giấm thanh và tro ké đầu ngựa mà phết.
- Củ chuối hột, giã nát rịt vào.
-Rau giấp cá, giã vắt lấy nước cốt bôi lên, hoặc dùng lá chuối gói lại nướng chín đem đắp vào chỗ đau, chừa một lỗ chính giữa để tiết hỏa độc. Thay đổi luôn là có hiệu quả.
- Ốc sên 100 con, nước mới múc nửa bát. Cho vào chậu ngâm 1 đêm, sáng sớm bỏ ốc sên dùng nước ngâm ấy trộn với cáp phấn (vỏ hến đốt thành tro tán nhỏ) dính sệt như cháo đem phết vào chỗ đau.
12. Kinh trị chứng ung thư phát bối to bằng cái bát thối không lại gần được:
- Lá vông, giã nát xào với giấm mà rịt vào, đây là phương bí truyền, có tác dụng lui được sốt, giảm được đau, dần dần sinh da non, liền miệng, rất hay.
13. Kinh trị ung thư vì tức giận mà phát, uống bài này để dẫn khí lại hành huyết, nhọt sưng sẽ tiêu tan:
- Hương phụ mễ, 1,2 vốc, dùng gừng sống giã vắt lấy nước ngâm 1 đêm rồi sấy khô tán nhỏ, liều dùng 2 đồng cân, uống với nước sôi, ngày uống 3 lần, rất hay.
14. Kinh trị ung thư dinh độc và tất thảy các thứ vô danh thũng độc:
- Cúc dại, dùng cả cành, lá và hoa, giã nát chế rượu vào đun sôi cho uống , bã dùng đắp vào chỗ đau là khỏi.
- Y phương trên thêm ké đầu ngựa, trọng lượng bằng cúc dại.
- Đậu đỏ tán nhỏ, trộn với nước đắp vào chỗ đau là tan ngay. Đã dùng nhiều có kết quả.
- Gừng khô, sao biến sắc tím, tán nhỏ, trộn với giấm đắp vào chỗ đau, chừa 1 lỗ nhỏ ngay chính giữa để tiết hơi độc, sẽ tiêu hết.
- Ổ tò vò, tán nhỏ trộn với giấm đắp vào là tiêu ngay.
15. Kinh trị mọi thứ nhọt sưng
- Củ tóc tiên leo mới đào dùng 3, 5 lạng, rửa sạch bỏ vỏ và lõi, mài trong cái nắp thạp (nhám) , hòa với rượu ngon, lọc lấy nước uống hết 1 lần.
- Đất lòng bếp, tỏi cũng giã nát như bùn mà đắp, khô lại thay cái khác, hoặc không có tỏi thì dùng 1 vái lòng đỏ trứng gà cũng hay.
-Hà thủ ô đỏ không cứ nhiều ít, dùng dao đồng cắt nhỏ, đổ nước vào sắc nhỏ lửa đến một nửa, đang nóng hòa cơm ủ rượu ngon vào, lại sắc sôi 3 dạo, thường thường uống là khỏi.
- Mộc nhĩ lấy ở cây nhãn, chỉ xác, nghệ vàng. 3 vị đều nhau, dùng lá dưa chuột vò lấy nước đặc mài 3 vị trên, cho vào 1 ít xạ hương, trộn đều mà phết thì khỏi.
- Củ tầm sét, giã nát chế giấm vào dùng lá chuối gói lại nướng chín mà chườm, buộc chặt lại sẽ tiêu ngay.
- Cây vú bò, dùng 1 khúc cạo bỏ vỏ xanh, giã nát xào với giấm cho nóng mà đắp vào thì tiêu.
- Hạt cải, tán nhỏ trộn với mật heo hoặc mỡ heo mà đắp, ngày thay 3 lần là tiêu hết.
16. Kinh trị tất cả ung thư phát bối, dinh độc, sưng vú, hột xoài, đau họng song nga (VA, amidan), bất kể đã làm mủ hay chưa làm mủ.
- Kim ngân hoa dùng cả cành, lá, giã nát, vắt lấy nước cốt rửa chén, chế rượu vào nửa chén, đun nóng lên cho uống. Mùa thu đông không có thứ tươi thì dùng thứ khô, sắc hòa rượu mà uống thì khỏi lo ngại.
- Gà gáy 1 con đốt ra tro tán nhỏ, trộn với giấm mà bôi
- Hoàng đơn 3 đồng cân, hạt thầu dầu 60 hạt, tóc đàn ông đốt ra tro 2 đòng. Đều tán nhỏ. Dầu mè nấu thành cao rồi cho hoàng đơn vào, quấy đều để tán. Hoặc cho vào 1 ít sáp ong cũng tốt.
17. Kinh trị ung thư với chứng trường âm.
Hột xoài, thuốc này có tác dụng củng cổ tạng phủ, cắt cơn đau nhức, bảo hộ làn da, hóa chất mủ, nên cho uống lúc đa vỡ mủ.
- Phèn chua tán nhỏ, sáp ong, hai vị bằng nhau nấu sáp trước cho chảy tan, trộn với phèn làm bằng viên bằng hột ngô đồng, liều dùng khoảng 20, 30 viên, ngày uống 3 lần uống nước rượu hoặc nước sôi.
18. Kinh trị nhọt độc sưng, đau kêu khóc vang cả xóm, không nhắm mắt được không ai biết bệnh gì:
- Tỏi 1 củ giã nát, trộn với dầu mè mà đắp vào, khô thì thay cái khác, đã kinh nghiệm nhiều lần
19. Kinh trị ung thư phát bối đã phá miệng:
- Hạt thầu dầu 1 vốc, nghiền nát, giấm lâu năm 1 bát, muối 1 nhúm, cùng cho vào nồi mà đun, dùng cành hỏe khuấy liền tay, đến thanh cao. Khi dùng đến nước vo gạo rửa chỗ tổn thương cho sạch, lấy lông gà chấm thuốc luôn luôn phết lên chỗ tổn thương, da sẽ nhăn lại, thịt sẽ sinh ra.
- Cây Ích mẫu thảo giã sống mà đắp, rất hay.
- Cứt trâu thứ lâu năm, phơi khô tán nhỏ dùng 2 phần. 10 nồi 1 phân nghiền chung cho đều đắp lên thì khỏi ngay.
20. Kinh trị ung thư đã phát miệng có dòi:
- Gạc hươu đốt tán nhỏ, trộn với giấm, đắp vào, hoặc dùng gạc hươu mài với giấm.
- Lá sầu đau, mần tre nom cùng giã nát, đắp vào chừa lỗ chính giữa, dòi sẽ ra.
21. Truyền phương chữa đối khẩu sang, mọc ở chỗ bí tắc sau gáy. Bệnh này 10 người chết, 7, 9, khi mới phát thì dùng:
- Mỡ heo sống trắng sạch, thái lát mà dán vào mụn, ngày thay 2, 3 lần là tiêu.
- Máu mồng gà, nhân lúc đang còn nóng phết vào đến hết mới thôi.
22. Kinh trị mọi chứng dinh lở, nhọt độc, không biết tình trạng:
- Bò hung 1 con, giã nát đắp vào là tự khỏi.
23. Kinh trị chứng thạch ung, cứng như đá không có mủ:
- Xác rắn, rắn lột sao tán nhỏ trộn với rượu mà đắp, 1 đêm là khỏi.
24. Truyền trị ung nhọt sưng cứng không có cồi, không biến sắc:
- Hành 4 lạng, sao cháy giã nát trộn với giấm mà rịt vào hồi lâu thay cái khác, hết thời thôi.
Phương khác chỉ dùng củ hành sao, nóng giã vắt cho vào túi vải mà chườm, nguội thời thay cái khác.
25. Kinh trị ung thư phát bối, lâu ngày không phá miệng, uống thuốc này có tác dụng bài nùng thác lý (tống độc ra ngoài và làm nung mủ):
- Gai bồ kết, không cứ nhiều ít, cho vào cái lọ sành với muối 1 vốc, đất bùn đắp bên ngoài, đốt lửa nung tồn tính, rồi rải ra chỗ nguội, tán nhỏ, liều dùng 1 đồng cân, dùng rượu nhạt đun nóng lên uống với thuốc, mùa hè thì dùng nước vo gạo lâu năm làm thang.
26. Kinh trị ung thư, các thứ sưng vú đã làm mủ mà không phá miệng.
- Tổ kên 1 cái, đốt tồn tính, hòa với rượu cho uống là phá miệng, không nên dùng 2,3 cái, thì nó sẽ phá ra 2, 3 miệng.
- Dùng 2 cái lông cánh gà trắng, đốt tán nhỏ cho uống là vỡ ngay.
- Cứt chim sẻ, hòa với nước như bùn, đắp vào đầu nhọt sẽ phá miệng.
- Ban miêu 1 con, sao tán nhỏ, tỏi, trọng lượng bằng ban miêu cũng giã nát, trộn với nước làm bằng viên hạt đậu, đắp vào đầu nhọt thì nhọt sẽ phát miệng. Khi phá miệng rồi thì phải bỏ thuốc ngay.
27. Kinh trị mụn nhọt sau khi phá miệng lõm sâu, không thu miệng.
 Lá mướp giã vắt lấy nước cốt bôi vào là luôn luôn.
28. Kinh trị ung thư phá miệng lâu ngày không thu miệng:
- Cứt trâu, đốt tán nhỏ, trộn với lòng trắng trứng gà thành như bùn đem ra phết xung quanh miệng, không bị nhọt rất tốt.
- Bắt 1 con chuột, lột lấy da đốt tồn tính tán nhỏ, rắc vào là thu miệng.
- Lá dâu già, tán nhỏ rắc vào thì thu miệng.
- Mè đen, sao cháy giã nát rắc vào.
29. Kinh trị mọi thứ ung thư nhọt độc đã phá miệng vì chạm phải hơi ngựa, mồ hôi ngựa, lông ngựa rơi vào, miệng nhọt sưng tấy, nóng, nếu chậm chữa thời độc vào khó chữa.
Rượu ngon cho uống nhiều, cho say là khỏi.
30. Kinh trị nhọt mạch luôn chảy nước là do thận hư.
- Hạt bìm bìm tán nhỏ, rây lấy bột lần đầu 2 đồng cân, dùng 1 quả cật heo, bổ đôi, bóc bỏ màng dồn thuốc vào, ngoài dùng lá tre gói lại vùi vào lửa cho chín mà ăn, thang bằng rượu ấm. Bài thuốc này mượn thận để đưa vào thận, đường ngang đường dọc đều đạ yêu cầu, độc tiết ra nước thời không còn chảy nước nữa.
III – ĐINH ĐỘC
Đinh độc là 1 thứ bệnh rất độc trong các loại đinh nhọt, sống chết như trở bàn tay do tạng phủ ngũ tịch đều nhiệt độc, độc truyền vào khoảng giữa kinh lạc làm cho khí huyết ngưng trệ, cũng là nguyên nhân do ăn nhiều thịt trâu toi, ngựa chết dịch mà phát sinh bệnh này.
Bệnh phát ra tuỳ theo bộ của 5 tạng, nhưng ở đầu, mặt là nơi các dương kinh tụ hội cho nên hay mọc nhiều hơn các nơi khác. Lúc mới phát bé như hạt gạo, hoặc đau hoặc ngứa, khắp mình tê dại, chóng mặt, nóng lám có khi nôn mửa. Nặng thì chân tay năng trĩu, tim đập mắt hoa, phát sốt lên như cái đầu đinh nên gọi là “đinh”.
Bệnh này sách “Nội kinh” chia làm 13 loại, nhưng về phép chữa cũng như nhau, cốt yếu là chữa kịp thời khi đinh mới phát, theo phương pháp sau đây:
1.   Kinh trị đinh độc và mọi thứ ác sang mới phát mà chưa làm mủ:
-         Phèn chua, 3 đồng cân, nghiền nhỏ, hành 7 củ, cùng giã nát, viên làm 7 viên, mỗi viên uống với 1 chén rượu, uống rồi đắp mền kín, lại uống một chén nước hành đun sôi, một chốc mồ hôi ra như tắm thì cất mền đi, bệnh sẽ khỏi và dứt nọc, rất hay.
-         Hoa lá cúc (không có hoa lá thì dùng rễ) giã nát đắp trên đầu đinh, dẫu đau sắp chết cũng sống lại ngay.
-         Trùn khoang cổ8, 9 con, giã nát hoà với rượu nóng mà uống, bã đắp vào chỗ đau, chừa 1 lỗ ở giữa, công hiệu ngay.
2.   Kinh trị đinh độc sắp chết:
-         Hoa cúc1 nắm giã vắt lấy nước 1 thăng, đổ lọt vào miệng là sống ngay, đây là phương thuốc thần, không hoa thì dùng rễ.
-         Ké đầu ngựadùng cả rễ và lá, trộn với nước tiểu trẻ em vắt lấy nước, mỗi lần uống 1 thăng, ngày uống 3 lần là dứt nọc. Lại lấy rễlá ké đốt ra tro hoà với giấm giã như bùn đắp lên đầu đinh, khô thì thay cái khác, chỉ 10 lần là rút hết cồi lên, rất hay.
3.   Kinh trị các loại đinh, nhọt sưng tấy:
-         Kinh giới 1 nắm, cắt nhỏ, nước 5 thăng sắc còn 2 thăng, đợi nguội chia uống nhiều lần.
-         Hoa kim giân giã tươi vắt lấy nước, 1 bát sắc lấy 8 phần mà uống, bã đắp vào, rất công hiệu.
-         Rau sam 2 phần, vôi 2 phần, cùng tán nhỏ trộn với lòng trắng trứng gà mà đắp vào, rất công hiệu.
-         Nước mật heo hoà vời củ hành tươi giã nát đắp vào, nếu dùng mật heo tháng chạp, phơi râm thì hiệu quả càng chóng.
-         Cứt ráy tai trâu đắp vào thì tiêu hết.
-         Tóc rối, cứt chuột, 2 vị bằng nhau, tán nhỏ đắp vào đầu đinh, rất hay.
-         Hột tật lê 1 thăng sao tán nhỏ, trộn với Giấm đắp vào đầu đinh thời rút cồn lên.
-         Quả vải 3 hoặc 5 quả, Gạo đãi lấy trong phân chó, rửa sạch. Đều tán bột, dùng gạo nếp nấu cháo, trộn đều như cao, phết vào giấy mà dán vào, chừa 1 lỗ trống ở giữa cho hơi độc tiết ra, tiêu ngay mà lành.
-         Hạt bồ kết, tán nhỏ, trộn với rượu như bùn, đắp vào chỗ đau, 5 ngày là khỏi.
-         Xác ve bỏ đầu, rửa sạch, sao qua tán nhỏ uống mỗi lần 1 đồng, uống với nước mật. Ngoài dùng Xác ve, Tầm vôi bằng nhau tán bộ hoà với Giấm đắp vào chung chỗ đau, đợi cồi có lồi thì nhổ đi, lại đắp thuốc vào là lành.
-         Bọ hungthứ to, 1 con, ngâm vào mật ong cho chết, để trên miếng ngói mới, đặt lên lửa sấy khô, tán nhỏ, trước hết lấy 1 cái kim, đốt qua đầu mũi kim trên ngọn lửa, rồi lấy kim đâm phá miệng nhọt khiến cho thủng da, rồi hoà giấm với bột Bọ hung mà đắp vào là tiêu ngay, rất hay.
-         Tìm con bọ hung (ở dưới bụng, liệu chứng mà lấy chỗ thịt hơi trắng là đúng) tuỳ theo đinh lớn nhỏ mà dùng thuốc nhiều hay ít, giã nát mà đắp vào, nửa ngày lại thay, máu hết tụ lại và nhổ cồi đinh rơi ra khỏi. Công hiệu không kể hết.
-         Xác rắn1 cái, rửa sạch, nước 1 bát, sắc sôi 3, 4 dạo uống, lành ngay.
4.   Truyền trị đinh độc mọc ở nhân trung (giữa môi trên) hoặc các bộ phận trên mặt:
-         Gan cóc, nghiền sống đặt vào, tiêu ngay.
5.   Kinh trị đinh độc mọc ở rốn (nguy cấp):
-         Dây mướp(cả cành, lá, rễ), lá hẹ, đều bằng nhau, giã nát vắt lấy nước cốt hoà với Rượu nóng mà uống, bã rịt vào nách, đinh mọc ở tay trái thì cặp vào nách trái, ở chân phải thì cặp háng bên phải, nếu ở bụng thì đắp lỗ rốn, dùng lụa cuốn chặt lại, đợi cho những tia đỏ ở dưới thịt trắng ra là hết đinh độc lan. Nếu có phát sốt, cũng dùng phép này, nhưng phải ôm chặt lấy người bệnh, chớ để cho chạy hoảng thì khó cứu.
6.   Kinh trị đinh độc mọc ở gáy đối diện với miệng, gọi là đối khẩu sang. (đinh độc này 10 người chết 9):
-         Máu mồng gà trốngcòn nóng, phết vào luôn luôn đến tan đinh thì thôi.
 
IV – PHỤ CỐT THƯ
Phụ cốt thư là chứng đau nhức trong xương đùi, xương đầu gối, xương chân, do thân thể hư yếu mùa hè thu hay nằm ngoài sương hóng gió mát bị hàn thấp nhiễm vào hoặc do phóng dục xong, đắp chăn không kín bị lạnh do say rượu rồi lại lội nước.
Khí lạnh thừa hư nhiễm vào mà sinh ra. Chứng này mới phát thì nóng rét nổi lên, đau từ trong xương đau ra, không nóng, không đỏ, đau đến buốt xương, nặng lắm thì co duỗi không được, lâu ngày âm cực độ thời thành dương, hàn cực độ thời biến nhiệt, nhiệt quá thì thịt thối làm mủ, do đó sinh ra chứng gọi là phụ cốt thư. Chữa lúc mới phát thì nền phát hãn, tán tà, thông hành kinh lạc, nên chọn các phương sau mà chữa:
1.   Truyền trị chứng phụ cốt thư:
-         Xương đầu chó, đốt ra khói, xông vào chỗ đau, ngày xông 1 lần, đến khỏi thì thôi.
2.   Truyền trị chứng phụ cốt thư, miệng khô không thu lại, xương lòi ra ngoài.
-         Cứt gà khô, 4, 5 vốc, lá ngải cứu, lá kinh giới, đều 3, 4 nắm. Cùng giã nát, đào đất 1 hố sâu 2 thước trên miệng nhỏ dưới đáy to, để 3 vị thuốc vào trong hố đấy, đốt lửa cho khói xông lên, ghé miệng hố mà xông, lấy áo đắp lại, chớ để tiết hơi xông, đến nửa ngày mới thôi, ắt có sâu bò ra, rất công hiệu.
-         Lá bí đao, giã nát, trộn đều, để lửa nướng nóng mà đặt vào.
-         Đọt ráy ngứa, (trai 7 dọc, gái 9 dọc), Vôi nửa phần, giã nát, hơ lửa nóng mà đắp khô lại thay.
 
V- UNG RUỘT
Ung ruột là trong ruột sinh ung nhọt, vì chạy nhảy cấp bức, vì gánh vác nặng nhọc, hoặc vì no say rồi hành phòng, làm cho tì vị chuyễn vận không được, điều hoà, huyết trong khí đục, ứng tắc lại mà sinh bệnh, hoặc hay ăn đồ sống lạnh, khí ẩm sinh đờm, khí huyết ngưng trệ mà sinh bệnh, cũng có khi đàn bà đẻ mình yếu mằn nhiều, đứng ngồi ít, và khi đẻ rận thái quá mà không có thuốc trục ứ, đến nỗi huyết xấu đọng ở trường vị, ngừng lại mà sinh bệnh.
-Bệnh phát thời torng ruột đau nhói một chỗ lâu ngày không dời đổi, hoặc bụng dưới nặng, ấn mạnh vào thì đau, tiểu tiện, không thông,đại tiện trì trệ xuống bụng căng, thường thường đổ mồ hôi. Bệnh nặng hơn thì rốn lồi lên, lúc trở mình có tiếng òng ọc , hoặc quanh rốn sinh lở, hoặc rỗ rốn có máu mủ, hoặc đại tiện ra máu mủ, đó chính là chứng ung ruột, nên chiếu phương mà chữa.
1 Kinh trị ung ruột.
-      Dùng lạp phân hoàn, sáp onng, phèn chua sống làm viên, uống với rượu ( phương này là chép ở môn ung thư bài thứ 17 ).
2. Kinh trị trong ruột Sinh ung nhọt, mọi thứ thuốc, không khỏi.
    - Gai bồ kết 1 vốc cắt nhỏ, rượu ngon 1 bát sắc còn 7 phần, uống nóng, máu mủ sẽ theo tiểu tiện ra hết rất hay. Nếu người bệnh không uống được rượu thì sắc với nước cũng công hiệu.
3.Kinh trị ung mọc trong ruột.
-Lông trên đầu con gà trống và phân của nó. Hai thứ bằng nhau đốt tán nhỏ, uống 1 đồng cân với rượu vào lúc đói, rất công hiệu.
VI – BAN CHẨN (Nổi mẩn)
Ban chẩn ( nổi mẩn) là do độc thấp nhiệt ứ đọng ở tronng mà nội kinh có nói :” Không có nhiệt thời sinh ban, không có thấp thời không sinh chắn” đó là nói đại khái. Hễ da y nguyên không nổi mẩn mà bỗng nhiên có điểm màu sắc đỏ là ban; nếu có nổi mẩn, mọc rồi lại lặn, lặn vào lại nổi ra, đó là chẩn, Về bệnh này, chứng tuy nhẹ nhưng rất quan hệ đến os61ng chết, không thể không xét kỹ. Nếu phát ban đỏ hồng là dã dày nhiêt sắc, sắc tím là nhiệt cao, tím đen là dại dày loét rát, cho nên ban đỏ thì nửa sống nửa chết, ban đen thì chín chết chỉ còn 1 sống. Đại khái là ban phát ra tươi đỏ, sáng là tốt, tím đen là nguy, sắc đen là lở loét, cho nên chép ra sau đây, tuỳ loại bệnh mà chữa.
1.   Kinh trị vì trúng phong mà nổi mày day ( dị ứng vì gặp gió).
-Đậu đen 3 vốc, rượu 6 chung.Cùng đổ vào ấm bịt kín,lại bỏ vào nồi to mà nấu cách thuỳ, rồi lấy rượu mà uống mỗi lần 2, 3 chén thì khỏi.
- Phèn chua, phác tiêu bằng nhau tán nhỏ cho nước vào hoà đều, dùng lông gà phết vào rất mau khỏi.
- Phân tầm 3 vốc, Nước mới múc 5 bát. Nấu chín đem vào nơi kín gió mà rửa rất hay.
- Xác ve rửa sạch mà bỏ mõm, chân và lá bạc hà, cùng bằng nhau tán nhỏ, mỗi lần uống 1 đồng cân với rượu, ngày uống 3 lần rất hay.
- Đất lòng bép 1 đồng, đậu sị 2 đồng.Nghiền nhỏ hoà với dầu mè mà bôi vào rất hay.
- Đậu đỏ, hoa kinh giới, bằng nhau, tán nhỏ hoà với lòng trắng trứng gà mà bôi vào  rất hay.
- Bèo ván chưng qua, sấy khô, Ngưu bằng tử nấu với rượu, phơi khô sao đều 1 lạng, tán bột, mỗi lần uống 1 ,2 đồng cân với nước bạc hà, ngày uống hai lần rất hay.
- Chỉ xác 3 lạng sao với bột tán nhỏ, mỗi lần dùng 2 đồng cân, nước 1 chén, sắc lấy 6 phần, bỏ bã uống nóng, lấy bã bôi vào rất hay.
- Chỉ thực tẩm giấm nướng vào lửa mà chườm, nguội lại thay, trong một lúc là hỏi.
- Gốc cây chuối tiêu, giã nhuyễn mà đắp vào.
- Cỏ ích mẩu sắc nước đậm, cành lá hạt đều bằng nhau tán bột, mỗi lần uống hai đồng cân với rượu rất hay.
- ngày 5 tháng 5 âm lịch hái câu Ké đầu ngựa phơi khô tán bột, viên với mật nằng hạt ngô đồng mổi lần uống 10 viên với rượu, ngày 3 lần, kiêng ăn thịt heo.
2, Kinh trị vì phong mà nổi mề đay và trị nổi hột lấm tấm.
-      Ngưu tất tán nhỏ, mổi lần uống 1 đồng cân với rượu , ngày uống 3 lần là khỏi.
3.Kinh trị chứng mày đay, mình ngứa như có sâu bò.
- Đậu đen đem tán nhỏ, cho ngâm nước lạnh rồi vắt lấy nước cốt mỗi sáng xoa vào là khỏi.
- Hồng hoa mỗi lần dùng 3 đồng, nước 1 bát sắc lấy 7, uống nóng không cứ lúc nào.
4. Kinh trị vì phong mà nổi mẩn ngứa và trị chân đùi sưng đỏ, nóng như đốt, gọi là xích đu phong.
- Gỉ sắt chế nước nghiền như bủn mà  bội là khỏi.
- Tổ ong , Xác ve bỏ mõm, chân. Cùng sao qua tán nhỏ. Mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu.
- Bạch cương tàm bỏ đầu, chân tẩm nước vo gạp, sao qua tán nhỏ mỗi lần uống 1 ,2 đồng cân với rượu.
- Theo phương trên thêm hai quả ké đầu ngựa, xác ve dều bằng nhau, xạ hương đều tán nhỏ, mỗi lần uống hai đồng cân với rượu hai bạc hà sắc nước mà uống.
- Truyền phương: Vôi hào với giấm mà bôi , tan ngay liền tay.
- Bạc hà, Xà nang, Hy hiên, Muối chút ít. Giã nát bôi vào là khỏi.
5. Kinh trị như ban đỏ như ghẻ lở mà ngứa, nặng lắm thì chết người. Linh dương giác mài với vòi nước mà bôi vào 100 lần là khỏi.
6. Kinh trị mày day lạn vào bụng, mình sưng lưỡi cứng.
 Hột mã đề tấn hỏ cho uống vào là tốt.
7. Kinh trị đơn độc như bị ngọn lửa đốt, sắc đỏ đen.
- Bùn dưới chuồng heo bôi vào, khô lại bôi nữa rất công hiệu.
8.Kinh trị dơn độc 5 sắc.
- Cũ gai sắc nước đặc, ngày tắm 3 lần là khỏi
- Gạc hươu đốt tán nhỏ, trộn với mỡ heo mà bội vào rất công hiệu.
- Tỏi mọt giã nát dắp vào, thường ngày thay rời khỏi.
9. Kinh trị đơn nóng độc như lửa.
- Đậu đỏ tán bột, trộn với lòng trắng trứng gà mà bôi luôn, tiêu hết liền tay.
- Gà rừng 1 con giết chết nhổ lông bỏ ruột, chặt nhỏ, cho hành và muối vào để nấu chín, khát thì uống nước và ăn cả thịt rất hay.
10.Kinh trị các chứng đơn độc.
- Cứt trùn trộn với nước lã mà bôi, khô lại bôi nữa rất hay.
11, Kinh trị đơn độc do phong nhiệt.
-      Bèo cái giã vắt lấy nước bội vào sẽ tiêu hết.
12. Kinh trị đơn độc phát từ rốn trước.
- Hạt cau già với giấm thanh cho đặc mà bôi.
13. Kinh trị đơn độc lan khắp ngoài da gọi là đại đơn độc.
Sừng đất giã nát bôi vào sẽ khỏi.
14. Kinh trị đơn độc sắc đỏ chạy khắc người, dần dần sưng to.
- Ngũ vị tử khô nghiền nát , uống với rượu nóng 1 đồng cân sẽ khỏi.
- Hồng hoa tẩm nước đái trẻ em 7 lần , sao qua nghiền nhỏ liều dùng 2 , 3 đồng cân với nước kinh giới làm thang.
- Lá từ bi, lá sung, lá ké, lá tre lá xúc canh, cành dướng, đào nhân, Các vị bằng nhau, nấu xông rửa khắp người. Kiêng gió.
15. Kinh trị chứng hoà đơn chạy khắc người.
- Lá bạc hà , giã nát cho vào ít muối mà đắp.
16. Truyền trị chứng đơn sưng.
- Đậu xanh ½ vốc, lá dâm bụt, lá tía tô , ích mẫu đều 1 nắ, giã nát, sắc đặc lấy nước cho uống, bã đắp vào chỗ sưng sẽ tiêu.
- Lá đơn tia 1 nắm, lá xích hoa xà từ 3 lá , giã  vắt lấy nước cốt cho uống 1 chén con, bã đắp chỗ sưng.
17. Kinh trị chứng minh, mặt mụn đỏ, mụn cóc, nốt ruồi.
- Lấy 1 cái đồ dùng bằng bạc thường xát vào cho nóng lên sẽ tiêu tan.
18. Kinh trị nổi mẩn vết sẹo.
- Rau sam giã nát đắp lên vài lần.
19.Kinh trị nổi mẩn đỏ hay trắng do ít mồ hôi.
- Lá ké non ( lấy phần đầu ngọn) với ít muối, giã nát , 7 lần thì khỏi.
VII – NANG UNG
Nang ung là bíu đái sưng to lên, vì trọc khi thấp nhiệt ứ đọng trong dai kết lại mà sưng , nhưng mủ ra hết là yên, không cần phải chữa, cũng không nên dùng lầm thứ thuốc nóng của môn sán khí mà chưa , nóng lắm thì vỡ mủ ra mà miệng nhọt khô kéo lại; hoặc vị bụng sưng lạy đến dái, nặng lắm thì dái nứt nẻ, hòn dái treo thông mà nước chảy ra, pah3i theo các phương mà chữa.
1.   Kinh trị dái mới sưng đỏ và đau, phát nóng và thóng xuống.
-      Hành 1 nắm sắc nước với mật mà phết vào , mùa hạ thấy nhiều nhiệt đỏ lắm thì, thì nước với mật mà phết vào.
-      Than củi nghiền bột rắc vào ,  ngoài lấy lá tía tô bề trên xanh dưới lá đỏ đắp kín, nằm ngửa luôn mà giữ lấy, ngày làm 1 lần.
-      2. Kinh trị dái sưng to, da nứt, hòn dái thông xuống mà ea mồ hôi.
-      - Lá tía tô dại sấy khô tán nhỏ rắc vào, hoặc hoà với dầu mè mà đắp vào lấy lá sen bọc ngoài.
3.Kinh trị hòn dái sưng đau.
-      - Cứt trâu tán nhỏ , hoà với rượu đắp vào , khô lại thay cái khác tiêu hết thì thôi.
4.   Truyền trị dái bỗng  sưng, do nằm nằm ngồi dất ướt mà sinh ra.
-      Xác ve 5 đồng, Nước 1 bát . Sắc lên để nguội âm ấm ngâm vào rửa là hỏi.
5.Kinh trị dái sưng.
- Hành , nhũ hương, giã nát đắp vào cũng khỏi
- Hành nướng lên cho ít muối giã nát đắp vào cũng khỏi.
6. Kinh trị dái sưng  đau như đâm, mà chảy ra mồ hôi:
-Tỏi nhỏ 1 vốc, Rễ hẹ 1 vốc, Rễ liễu 2 vốc đều thái nhỏ. Rượu 3 chung nấu lên mà xông.
7. Kinh trị bằng dái sưng bằng cái đấu:
- Lấy lông cánh gà ( tìm được nơi 1 lỗ mà mọc 2 lông thì tốt), đốt tán nhỏ, hoà với rượu uống. Như sưng dái bên trái thì lấy lông cánh bên phải, sưng dái bên phãi thì lấy lông bên trái, cả 2 đều sưng thì lấy lông cả 2, rất hay.
- Hạt vải , Đại hồi, Thanh bì bỏ ruột, Đều bằng nhau, sao cách tờ giấy đến vàng , đổ xuống đất cho ra hết hơi lửa, tán nhỏ: mổi lần uống 2 đồng cân với rượu
8. Truyền trị dái sưng lở:
- Trùn đẩy 2 phần, Bột đậu xanh 1 phần hoà với nước đắp vào rất hay.
VIII - HUYỀN UNG (NHỌT HỘI ÂM)
Huyền ung là mụn nhọt ở hội âm trước lỗ đít, sau lỗ dái, do tâm âm suy tổn, thấp nhiệt tích tụ mà sinh ra. Lúc mới phát hình như hạt sen, ngứa đít đau nhiều, lâu ngày lớn dần bằng hạt đào, sưng đỏ, đau nhức. Nếu không chữa gấp sau 40 ngày thì vỡ mù mà đại tiểu tiện theo miệng mụn mà phun ra, thời không thể chữa được, nên theo các phương này mà chữa gấp:
1. Kinh phương chữa nhọt hội âm:
- Cam thảo 1 lạng loại to, cắt ra từng đoạn dài 4 tấc, dùng nước suốt 1 bát, tẩm cam thảo rồi nướng trên bếp lửa than, khô lại thì tẩm, lại nướng, làm từ sáng đến trưa, hết nước thì thôi, cắt cam thảo ra thấy nước ngấm suốt thì đạt. Cam thảo cắt nhỏ, cơm ủ rượu 2 bát, sắc còn 1 bát cho uống, hôm sau lại làm cho uống nữa, làm được 20 ngày mới khỏi.
2. Kinh trị đại tràng có mụn tắc lại đại tiện không thông.
- Phân ngựa trắng giã nát và muối, mỗi thứ 1 nửa, xào nóng rịt vào rất hay.
IX – TRÀNG NHẠC
Bệnh Tràng Nhạc là ở chỗ trước và sau tai, hoặc ở dưới hàm nổi lên dăm ba cục hạch liền nhau như tràng hạt, do khí huyết không đủ, hoặc do phong độc, nhiệt độc và khi độc mà sinh ra, còn chứng loa lịch, cân lịch và đờm lịch khác nhau.
-         Phong độclà cảm phong hàn, thể hiện trước rét, sau nóng.
-         Nhiệt độclà do lúc trời nóng, khi nắng trúng vào ba kinh dương, hoặc do đồ ăn ngon béo sinh ra nổi cục sắc đỏ sưng cứng.
-         Khí độclà cảm phải khí độc 4 mùa, sinh nóng rét, váng dầu, cứng cổ mà đau.
-         Loa lịchlà do ăn phải đồ ăn không sạch sẽ, do sâu kiến, chuột ăn thừa, hay uống nước trà cách đêm, nước có mùi hôi, có nước cũ lẫn nhau, thể hiện bệnh không nóng lạnh mà các hạch mọc ra, trước bé sau to, trước không biết đau, sau lâu mới biết đau.
-         Can lịch là do lo buồn suy nghĩ, đột nhiên nổi giận hại can khí thể hiện bệnh nổi hạch ở cổ hình như quân cờ, cứng rắn, to nhỏ không giống nhau, hoặc lõm hoặc lồi, bệnh lâu ngày thì người gầy còm thường phát nóng lạnh.
-         Đờm lịch là do ăn uống đồ nóng lạnh không đều, đói no mừng giận không chừng mực, làm cho tì khí không chuyển vận, thể hiện bệnh là nổi hạch khắp mình như hạt đào, hạt mận, lâu ngày thì hơi đỏ sau vỡ mủ.
Về phép chữa nên phân biệt từng loại mà giải quyết.
1. Kinh trị tràng nhạc mới phát.
- Quả dâu chín đen 2 bát, giã nát vắt lấy nước, đổ vào nồi đất đun nhỏ lửa, cô thành cao, mỗi lần uống 1 đồng cân với nước sôi. Nếu quả dâu còn đỏ thì phơi khô tán nhỏ, uống với nước đã đun sôi, ngày 3 lần thì khỏi.
2. Kinh trị tràng nhạc kết hạch, không cứ có cồi hay không cồi:
- Nhện to (hay giăng lưới bên hè nhà) 5 con, phơi khô bỏ chân tán nhỏ, trộn với ván sữa và rượu mà đắp vào, ngày đắp 2 lần rất hay.
3. Kinh trị tràng nhạc kết hạch hoặc chưa vỡ , hoặc đỡ vỡ, mọc xuống đến trước ngực đều chữa được.
- Hà thủ ô rửa sạch, thường hay nhai sống mà ăn, mà vắt lấy lá hà thủ ô giã nát đắp vào rất hay.
4. Kinh trị tràng nhạc kết hạch.
- Chì 3 lạng, bỏ vào xanh nấu chảy ra, rồi cạo lấy phấn tro trên mặt chì hòa với giấm mà đắp vào, dùng lụa buộc chặt lại, phải thay luôn để bỏ nước độc trong hạch thấm ra, như vậy nửa tháng thì không đau, không vỡ mủ mà hạch tiêu ra nước mà lành.
5. Kinh trị tràng nhạc sưng nóng mà đau
-Hạt cải tán nhỏ trộn với giấm đắp vào, xem tiêu hết thì thôi, không nên để lâu quá sợ hại đến thịt.
6. Kinh trị tràng nhạc chưa vỡ
- Cây cúc dại hay cây cải trời giã nát, sắc với rượu mà uống, bã đắp vào là tiêu, không tiêu cũng tự vỡ mủ
- Thanh dại, rau sam cùng giã nát, ngày ngày đắp vào là khỏi.
7. Phương thuốc kinh trị tràng nhạc
- Củ mài tươi: 1 củ, bỏ vỏ, hạt thầu dầu 1 hạt bỏ vỏ, cùng giã nát đắp vào, ngày thay 1 lần rất hay.
- Củ cỏ cú giã cho tróc vỏ, tán nhỏ, trộn với rượu, nặn làm thành miếng, đắp vào chỗ đau: dùng 1 cài đồ đồng nướng nóng lên mà chườm lên trên, cho hơi thuốc thấy vào, nếu bị độc phong thấp thì dùng nước gừng hòa với bột củ cỏ cú (củ gấu) mà đắp vào: chưa thành mủ thì tiêu, đã thành mủ thì tự vỡ.
- Rễ cây thương lục, cạo lấy bỏ trắng, giã thật nhỏ nặn thành bánh đắp vào chỗ đau, dùng ngải nhung để lên trên mà đốt, thuốc khô lại thay ngày cứu hết 10 liều thuốc là trừ hết độc tự khỏi.
- Củ tỏ to, cách ngang dùng bằng 3 đồng tiền cổ, đặt lên mụn, đốt lá ngải cứu 10 liều là khỏi.
8. Kinh trị tràng nhạc lâu năm không thành:
- Nhân hột gấc 2 hột cạo bỏ hết đầu, tán nhỏ, trộn với lòng trắng trứng gà, để bào bình đặt trong nồi chưng cách thủy cho chín, ăn vào sau bữa ăn, ăn được nửa tháng thì kiến hiệu.
- cá diếc 1 con, ba đậu để cả vỏ. Nhét đầy vào miệng cá để lên lửa than mà đốt tồn tính, đợi miệng cá hết khói thời thôi, đưa ra thêm 1 đêm; hôm sau tán bột quết với cơm nguội làm viên bằng hột đậu, người lớn uống 3 viện, trẻ con uống 1 viên, uống với nước cơm, vào lúc đói. Cho đi ngoài ít ít để tiết hơi độc là tốt; nếu hạch vỡ loét, dùng bột đậu xanh rắc vào để cho rút mủ kéo da non.
- Cóc già 1 con, lột lấy da rịt lên chỗ đau, dùng ngải nhung lâu năm mà đốt trên da cóc, 7 mồi ắt phải tiêu.
- Ban miêu bỏ đầu cánh chân, sao với gạo nếp cho chín rồi lấy ban miêu 1 phần, và bạc hà 1 phần cùng tán nhỏ, luyện với lòng trắng trứng gà làm viên bằng hột đậu xanh, dùng nước trà sáng uống 2 viên quá trưa uống 3 viên đến tối uống 4 viên vào lúc đói, thấy dướu rốn chuyển đau, đi đái ra hết độc là khỏi. Nếu đi đái khó thì uống nước Hành là đái được.
- Hột bồ kết 100 hột, giấm 1 thăng, nạo sa 7 đồng cân. Cùng nấu khô rồi chỉ lấy hột bồ kết sao cho thơm, xem có bao nhiêu cục hạch, cứ mỗi cục hạch uống 1 viên bồ kết, như nổi 10 hạch uống 10 hột nhai nhỏ uống với nước cơm nếu người ốm yếu thì bỏ nạo sa đi.
9. Kinh trị tràng nhạc vỡ loét.
- Thổ phục linh thái nhỏ sắc uống thay nước trà , hoặc tán bột nấu với cháo mà ăn nhiều.
-Xuyên sơn giáp 21 vảy, đốt tán bột rắc vào.
- Ốc bươu 2, 3 con , đốt tồn tính, tán nhỏ hòa với dầu mè mà xức, hoặc dùng 7,8 cái vỏ ốc ở vách đã lâu năm tán nhỏ, rắc vào luôn.
- Mộc nhĩ cây dâu 5 đồng, đậu đỏ 1 lạng . Nhọ nồi 3 đồng. Đậu xanh 2,5 đồng, Long não 1 phân. Đều tán nhỏ trộn với lòng trắng trứng gà; đắp trước lúc đắp dùng mã đề, ngải cứu, võ rễ dâu vừa chừng cùng nấu với nước mà rửa, rồi sau mới đắp thuốc vào.
10. Kinh trị tràng nhạc vỡ loét, lây lan dến trước ngực 2 nách hoặc trên vai, nối liền nhau như rắn lượn hoặc nổi cục như quả cà,4,5 năm không chữa đượ.
- Rễ kinh giới 1 đoạn, cắt nhỏ sắc nước đặc. rửa nóng, lúc lâu thấy chỗ vỡ loét sắc tím đen, thì lấy kim lể nạn cho ra máu độc, lại lấy nước thuốc trên mà rửa 3,4 lần, rồi lấy long não, hùng hoàng 2 vị bằng nhau, tán nhỏ hòa với dầu mè đắp vào thời chảy nước ra. Ngày hôm sau lại đắp cho đến khỏi thì thôi.
- Rong bể 2 phần sao với lúa tiểu mạch rồi bỏ tiểu mạch đi. Cương tàm 1 phần bỏ hết chân, sau tán bột dùng bạch mai nhục rửa nước sôi, giã nát viên bằng hạt ngô đồng, uống mỗi lần 5 ,6 viên với nước cơm, ngày uống 2 lần, thì od965c theo đại tiện mà ra , kiêng đậu, gà, dê ,rượu, bún.
11. Kinh trị tràng nhạc vỡ loét, chảy nước mà dầm dề lâu ngày không liền miệng.
- chuột xạ 2 con, lấy trấu đốt tồn, hoàng tính, tán bột ngày rắc 2 ,3 lần là khỏi.
- Bọ hung 1 vài con, tán nhỏ trộn vào giấm rất hay.
- Chẫu chàng sắc đen 1 con, dùng dao tre mổ bụng bỏ ruột sấy trên miếng ngói, tán nhỏ trộn dầu mè như bùn mà đắp, kiêng đồ sắt, thần hiệu.
- Can khương, tán nhỏ, lấu nước cốt gừng nấu hồ làm viên vừa với miệng lở, hoàng đơn làm áo, nhét vào miệng lở, ngày thay 1 lần  làm đến chảy mủ kéo da non, lành miệng mới thôi. Nếu không kín miệng thì dùng hành giã lấy nước trộn với bột Dại hoàng xát mà khỏi.
- Huyết dụ 3,4 lá, rệp 7 con, Đều đốt ra tro tán bột, rắc vào rất hay.
 - Rau sam ( phơi khô trong râm ) đốt tán nhỏ, trộn với mỡ heo, đắp vào sau khi đun nước vo gạo rửa chỗ đau.
12. Kinh trị tràng nhạc mà vỡ nhiều ngách:
-Phân trắng cứt gà đốt tán nhỏ, trộn với mỡ heo mùa đông bôi vào thì khỏi.
- cứt chim bồ câu sao vàng tán nhỏ, luyện với cơm viên bằng hột ngô đồng mỗi lần uống 30 viên với nước cơm.
13. Kinh trị tràng nhạc mà không đau.
- Vỏ trắng cây đào để lên trên cách hạch, dùng ngải đốt 27 mồi rất hay.
X- ANH LỰU ( bướu cổ)
Anh lựu hay sinh ra ở trong da thịt ở vai gáy bỗng nhiên sưng lên giống như quả mở, da chũng, không căng mà không thõng xuống, lâu ngày thì lớn dần, đó là do mừng giận, thất tình, vinh vệ uất kết mới kết mới sinh ra bệnh này.
- Anh có 5 loại: sắc thịt không biến đổi là nhục anh, đường gân nổi rõ là cân canh; mạch máu chằng thịt là huyết anh, lúc to lúc nhỏ tùy theo sầu não là khí anh; cứng trơ không di chuyển là thạch anh.
- Lựu cũng có 6 loại là lựu xương, lựu mỡ , lựu thịt, lựu huyết, lựu mủ, lựu đá.
Anh với lựu dẫu không đau không ngứa, nhưng nhất thiết không nên mổ xẻ, sợ máu mủ vỡ chảy ra mãi không ngừng thì chết người; nên chọn phương thuốc mà chữa.
1. Kinh trị bướu cổ không đau, không ngứa, không cứ lâu ngày hay mới phát, lớn hay nhỏ:
- Củ tỏi to, Muối ăn 1 chút ít. Đều giã nát mỗi ngày dùng 1 cục, to nhỏ tùy theo diện tích của bướu mà đặt lên, ngày thay 1 lần 2 , 3 ngày thấy gân thịt càng giật, chảy ra nước mủ là xẹp, rất hay.
2. Kinh trị bú cục u do độc kết khối lại.
- Củ tỏi nhỏ, ngô thù du. Bằng nhau giã nát đắp vào dần dần là tan, rất hay.
3. Kinh trị chứng khí anh mọc dưới gáy.
- Lưỡi heo phơi khô tán nhỏ, mỗi lần uống 1 cân với rượu vào lúc đi ngủ là khỏi. Kiêng ăn những đồ chua mặn, nhờn béo nê trệ.
4. Kinh trị khắp mình nổi hạch không đỏ không đau.
- Rễ cây bạch đầu ông 1 cân, chia làm 4 thăng với rượu, một ngày uống 3 lần uống 2 ngày cho hết rất hay.
- Hột thầu dầu 1 thăng bóc vỏ, giã nát nhét vào cái bao tử heo, đổ rượu vào nấu tới khi bao tử nát nhừ, lấy hột thầu dầu ra phơi khô tán nhỏ, lại dùng nước nấu bao tử đó, trộn với bột thuốc, giã 1000 chày, viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 40, 50 viên với rượu, ngày 3 lần.
5. Kinh trị nổi hạch ở gáy, thuộc kinh thiếu dương hoặc đau hoặc không đau, sắc thịt không đổi, không kể lớn nhỏ lâu năm, lâu ngày đều rất hay.
- Củ mài tươi 1 miếng bỏ vỏ, thầu dầu 3 hột, bóc vỏ cùng giã nát đắp vào.
6. Kinh trị da mọc mụn cóc.
- Nước dãi trâu xát vào luôn thì tự rụng.
- Cứ chờ lúc trời sắp chớp, giơ tay đớp lấy tia sáng của chớp mà xát vào, mụn có tự rụng.
7. Truyền trị mụn cóc dùng mọi thứ thuốc không khỏi.
- Muối bột chút ít, nhai nhỏ thường ngậm vào miệng mà cắn, vào mụn thì tự rụng, sau không phát lại nữa.
 
XI- MỤT Ổ GÀ (DỊCH UNG)
Mụt ổ gà hay mọc ở nách là do can tì hai kinh sinh bệnh: Can khi bị uất thời huyết trệ, tì bị thấp nhiệt thời khí ngưng, cả hai cùng kết lại sinh ra sưng. Lúc mới phát sắc thịt không đổi, dần dần sưng lên không có đầu, lâu ngày mới đau nên nỗi nóng rét cùng nổi lên, nên theo các phương sau đây mà chữa.
1. Truyền trị mụt ổ gà và sưng vú, đã nung mủ thì vỡ, chưa nung mủ thì tiêu.
- Dây chìa vôi giã nát trộn với lòng trắng trứng gà đắp vào khô lại thay rất hay.
2. Truyền trị mụt ổ gà
- Rễ cây trắng (hoàng lực) mài với giấm cho đặc mà phết vào, khô là phết: chì ngày là tiêu.
3. Một kinh phương sử hà cao, chủ trì mụt ổ gà, và các thứ sưng tẩy, nhọt độc, lổ dương mai, đau nhức chỉ 1 đêm kiến hiệu.
- Ghì xanh đồng 1 lạng, nhựa thông 8 lạng, dầu mè 2 lạng, trước nấu dầu, nấu đến lúc nhỏ vào nước lạnh không tan, lại đổ nhựa thông vào nấu, nấu đến lúc thấy hết khói thì cho ít rỉ xanh đồng vào khuấy đều, xong chứa vào bình lúc dùng trát vào giấy mà dán, ngày thay 1 lần rất mau đỡ.
4. Truyền trị mụt ổ gà mới mọc.
- Đại hồi 1 phần, gừng 5 phần giã nát, dùng nước trầu (nhai trầu không với cau vôi) nhổ vào trộn đều như bùn, mà đắp vào 1 đêm thì tiêu mà khỏi.
5. Truyền trị mụt ổ gà lâu năm, chảy nước không thu miệng được, trăm thuốc không khỏi.
- Đọt khoai môn 3 phần, nhục quế 1 phần, cùng giã nát như bùn, đắp lên miệng mụt nhọt ngày thay 2 lần, sẽ khép miệng lại. Quế với khoai tính hay hút khí độc, hút máu độc, lên da non rất hay.
- Kinh phương chứa mạch lươn dưới sườn, chảy nước không ngớt.
- Lấy cứt ráy tai trâu bôi vào thì khỏi.
XII - CÁC THỨ LỞ
 Nói chung các thứ lở vì thân thể người ta có nhiều bộ phận mà sang độc thì có nhiều hình dáng, theo hình mà gọi tên thì khó chia ra là loại gì, nên tóm tắt là "các thứ lở". Phép chữa thì tùy chứng mà chọn phương.
1. Kinh trị mọi thứ ác sang không biết tên.
- Rễ cỏ xước giã nát đắp vào là khỏi.
- Cây đào cạo lấy vỏ trắng, giã nát đắp vào là khỏi.
2. Truyền trị 36 chứng phong sang mà gọi chứng lở lâu năm như ác sang, liêm sang lở do roi đánh hắc lào, chốc đầu.
- Rau sam giã nát sắc nước đặc, lọc bỏ lấy 3 bát nước, cho sáp ong vào 3 lạng nấu, chảy tan, nhỏ lửa cô thành cao, lúc dùng đem phết lên giấy mà dán vào hoặc phết trực tiếp vào đầu đinh, hoặc thêm dầu gầu chải đầu 1 ít quấy lộn mà dùng.
- Lá phù dung, lá cúc. bằng nhau, sắc nước thường xông vào rửa rất hay.
- Chẫu chàng 1 con, vôi 1 lạng. Nghiền bột, hai thứ sao qua rồi giã như bùn phết lên miếng lụa rồi rịt vào chỗ lở là vỡ mủ ngay, lở mới phát thì tiêu ngay.
- Mật heo 3 cái, dấm ngon 1 chén, gừng tươi 5, 6 lạng. Giã lấy nước trộn cả 3 vị lại, lấy mực tài hòa cho đặc với các vị phết vào chỗ lở là tiêu ngay.
- Củ chút ít tươi (xưa gọi là gia viên địa hoàng) giã nát đắp vào thì khỏi.
3. Kinh trị các chứng ghẻ lở
-Tóc rối đậu đen bằng nhau, lấy đoạn tre chặt làm cái ống, tùy dùng ít nhiều, nhét vào 1 ống 1 lớp, tóc lại 1 lớp đậu, nhét đầy miệng ống đốt trấu mà nướng, dùng cái chén sạch mà hứng lấy thứ nước ở ống tre chảy ra, lấy lòng chim phết vào chỗ lở, vài ngày là khỏi.
4. Kinh trị mọi thứ lở độc sưng đau, hoặc khớp sưng tay chân đau nhức:
- Củ hành giã nát sao chín, chườm vào chỗ đau nguội lại thay, sưng đau hết liền, rất công hiệu.
5. Truyền trị ngoài da khô đau ngứa.
- Tổ ong nướng lên. Xác ve bỏ mồm chân, sao đều bằng nhau tán bột mỗi lần uống 1 đồng cân với rượu, ngày 3 lần là khỏi.
- Phân tằm 1 vốc, sao vàng tán nhỏ, mỗi lần uống 1 đồng cân với rượu lại dùng phân tằm sắc nước, lặng bỏ bã đem vào nơi kín gió mà tắm rất hya.
6. Kinh trị lở độc chảy nước, khí công vào mình, hoặc sinh đau, hoặc đỏ ngứa, cả trên dưới chung quanh, phiền muộn muốn chết.
- Cá điếc sống còn tươi đánh vẩy, mổ bụng bỏ ruột cắt ra từng miếng, hòa vào chút muối, giã nát sức vào, ngày thay đổi 4, 5 lần là khỏi, rất hay.
7. Kinh trị mọi thứ lở có chảy nước.
- Cóc đốt ra tro, tán bột trộn với heo bôi vào là khỏi
8. Kinh trị nhiệt độc thấp sang, khắp mình lở đau mà không khỏi, tay chân lại đau hơn, khó mặc quần áo, ngày đêm không ngủ được.
- Thạch xương bồi dùng nhiều tán nhỏ, rắc lên chiếu mà nằm, lấy mền đắp lên, chỉ 5, 6 ngày là nốt lở bay hết, rất hay.
9. Kinh trị ác sang lâu năm hoặc đau ngứa lở loét.
- Cứt ngưa, rau sam. Đều đốt ra tro, rắc vào chỉ vài ba lần là khỏi.
- Hột bồ hòn, tóc rối, mai ba ba, vỏ cây thông tua rau củ còn dính trên cây cau đều đốt tồn tính, vôi, bồ hóng, các vị bằng nhau tán nhỏ trộ với nước tiểu trẻ em như bùn, trước lấy lá thông nấu nước rửa chỗ lở, sau lấy lông gà quệt thuốc phết vào là khỏi.
10. Kinh trị ác sang 10 năm chưa lành.
- Lông heo nái, đốt tồn tính tán bột rắc vào là khỏi.
11. Kinh trị ác sang nóng vảy ngứa và đau.
- Đậu ván trắng giã nát đắp vào, vảy rụng là khỏi.
- Cỏ thài lài giã nát, giã nát đắp vào vảy rụng là lành.
12. Kinh trị bị sương lạnh lở loét.
- Hoắc hương chè đầu xuân bằng nhau đốt ra tro, hòa với đậu phết trên lá mà đặt vào rất hay.
13. Kinh trị phiêu sang nổi cục mọc ở chân và cơ thể, trìu trịu như hột đậu, chậm vỡ thì chảy nước ra.
- Cá điếc lớn 1 con, tóc rối 1 cục, bằng cái trứng gà, đều đốt tồn tính, tán bột hòa với mỡ heo, cô lại thành cao, đặt vào thì khỏi, kinh nghiệm nhiều lần.
- Lấy nước mật heo xát vào rất hay.
- Tóc rối đốt tán bột, mỗi lần uống 2 đồng cân với nước vừa sôi.
Ngoài dùng tóc rối 3 phần, gai bồ kết 3 phần, xương chó vàng 2 phần. Đều đốt ra tro, tán 1 rắc vào, hoặc đốt lở khô quá thì hài hòa với nước mật heo mà phết vào rất hay.
14. Kinh trị ác sang nước vàng chảy đầm đỉa đều không sớm chữa, nước vàng chảy khắp mình lâu thì chết người.
- Máu mồng gà trống, phết vào ngày 4, 5 lần rất hay.
- Đậu sị 1 vốc, cá điếc 1 con. Đều giã nát như bùn đắp vào rất hay.
15. Kinh trị mùa nắng nổi rôm sảy.
Bột đậu xanh 2 phần , hoạt thạch 1 phần. Nghiền bột xoa, nếu mụn chảy nước thì rắc vào ngay là khỏi.
16. Kinh trị trên mặt mụn lở độc mới mọc.
- Ốc sên 1, 2 con giã nát, cho vào tí nước tương, phết lên giấy và đắp vào giữa chừa 1 lỗ nhỏ để tiết hơi độc, trong 1 ngày là tiêu hết.
17. Kinh trị nốt lở giống như rốn cá, chảy nước ra xung quanh.
- Xác rắn đốt tồn tính, tán nhỏ, trộn với lòng trắng trứng gà đắp vào rất hay.
18. Kinh trị lở dái.
- Bột đậu xanh, cứt trâu bằng nhau, nghiền nát rịt vào rất hay.
19. Kinh trị mọi thứ lở không thu miệng và ác sang lâu năm không khỏi, đau nhức khó chịu.
- Rau sam giã nát đắp vào miệng lở chung quanh rất hay.
20. Kinh trị lở lâu ngày thành mạch lươn, chảy nước rười rười, hôi thối.
- Kim ngân hoa ngâm rượu, ngày ngày đều uống rất hay.
- Vỏ quả cau sắc nước đặc thường rửa là khỏi.
21. Truyền trị mọi thứng mạch lươn hàng năm hàng tháng không, nước mủ đầm đề, chỗ lở không liền miệng, không sinh da non và mọi chứng ác sang, rất hay.
Vỏ trứng gà (dùng trứng gà so) hoa thông đều bằng nhau, đốt tán bột, xạ hương chút ít dùng xác ong vàng nấu chảy cùng với mỡ heo (chưa rửa nước) ngào thành cao, đắp vào; nếu miệng lở sâu thì lấy thuốc bột rắc vào trước.
- Lá trầu phơi khô tán bột, lấy gạo lứt sắc nước rửa sạch, rồi rắc bột thuốc là khỏi, rất hay.
- Vỏ trắng rễ đậu nướng khô tán bột, trước lấy lá thông nấu nước, ngâm rửa chỗ lở cho sạch, rồi rắc thốc bột trên vào, ngày rắc 1 lần là khỏi.
- Lấy dầu mè cào đặc, tùy dầu nhiều ít, bổ bột vôi đá vào quấy đều, lại cho tí xạ hương, đợi nguội thành cao mà bôi.
- Bọ hung đốt tồn tính, tán nhỏ hòa với giấm vào rất hay.
- Gừng tươi cả vỏ, cắt lát to tẩm bột phèn chua nướng cháy tán nhỏ, đắp vào chớ độc đến thì đóng vảy sẽ khỏi.
- Vôi lâu năm tán bột, hòa với lòng trắng trứng gà thành một cục, đốt qua lửa lại nghiền bột, trộn với gừng sống mà đắp vào rất hay.
- Lá ngải cứu 2 phần, bột vôi đá 1 phần cùng tán bột, đắp vào là khỏi.
- Lá hòe giã nát đắp vào rất hay.
- Tóc rối, tổ ong, xác rắn. Đều bằng nhau, đốt tồn tính tán bột, uống 1 đồng cân với rượu trước lúc ăn.
- Lòng đỏ trứng gà 1 cái, ngào cháy cho chảy ra dầu, hòa vào 1 đồng nhựa thông, 1 đồng sáp vàng nấu thành cao, phết lên trên miếng giấy dày mà đắp rất hay.
- Da hươu 1 miếng đốt ra tro, nghiền nhỏ hòa với mỡ heo mà phết vào ngày đổi 5, 6 lần, đến khỏi thì thôi.
- Cứt dê con tươi, vắt lấy nước phết vào; nếu chỗ miệng đã khô thì đốt mà xông khói.
- Cỏ trong tổ én đốt ra tro, tán nhỏ đắp vào là khỏi.
- Mầm khoai môn phơi khô, đốt tồn tính, nghiền bột rắc vào là khỏi.
- Rễ mướp già phết nước đặc, phết vào là mát, lên da non thu miệng ngay.
22. Kinh trị mọi thứ lở mạch lươn ra mủ có máu dòi.
- Xác rắn đốt lên tán nhỏ hòa với nước, đặt vào giòi ra hết là khỏi.
23. Kinh trị ác sang có trùng.
- Cành trắc bá tươi cắt lấy 1 đoạn, đốt lửa 1 đầu cho đầu kia chảy nước ra, lấy nước đó phết vào 4, 5 lần thì khỏi. Trâu, ngựa lở cũng chữa được theo phép này.
24. Kinh trị người lớn trẻ con lở độc, lâu ngày không khỏi sinh trùng đau ngứa liên miên.
- Quả và lá cà độc dược, phơi khô 2 phần, phèn phi 1 phần đều tán nhỏ hòa với mỡ heo đặt vào rất hay.
25. Kinh trị lở châu lâu năm sinh giòi(liêm sang)
- Phèn chua để lên trên miếng khói đốt khô 5 d/c, bao tử heo 1 cái, cạo sạch nhưng chớ cho dính nước, cùng với phèn phi gãi nát như bùn, tùy chỗ lở lớn nhỏ mà cắt miếng vải cho vừa rồi phết thuốc vào rịt chặt lại, một chốc phát ngứa cứ đợi hồi lâu mới mở thuốc ra dần dần đưa miệng thuốc dán đó nướng lên trên lửa thấy hàng ngàn hàng vạn sợi lông nhỏ hoặc xanh, trắng, đỏ, đen thời sắc nước cam thảo mà rửa chỗ lở, 3 ngày sau lại đắp thuốc, chỉ vài lần là giòi ra hết là lành.
26. Kinh trị độc ở phổi sinh phong sang, giống như bệnh phong cùi.
- Lá dâu rửa sạch, bỏ vào nồi hông đồ 1 đêm, rồi sao khô tán bột, mỗi lần uống 2 d/c với nước đã kinh nghiệm
27. Kinh trị ác sang giống như hủi cùi 10 năm không khỏi.
- Xác rắn 1 cái đốt ra tro tán bột hòa với mỡ heo mà phết lại, dùng 1 xác nữa đốt tán nhỏ mà uống với rượu rất hay.
28. Kinh trị phiên hoa ác sang tức là sau khi ung nhọt vỡ mủ thịt trong nhọt lồi ra nở loe như hoa, các thuốc đều chữa không được.
- Ô mai nhục đốt tồn tính, tán nhỏ rắc lên trên cục thịt độc ác ấy, ngày đầu là tiêu một nửa, ngày sau là tiêu hết, công hiệu kì lạ, không gì định nổi.
- Cành và lá liễu 3 cân, sắc nước đặc, lọc bỏ bã, ngào thành cao, mà dán, ngày thay 3 lần là khỏi.
- Cứt chim bồ câu sao vàng tán bột, trước dùng nước xáo đất nấu nóng mà rửa, sau rắc thuốc bột lên vào mà rửa.
- Cá điếc 1 con bỏ ruột, lấy cứt dê dồn vào đầy bụng cá, đốt tồn tính tán bột, trước lấy nước vo gạo rửa qua, rồi rắc thuốc vào rất hay.
29. Kinh trị phiêu hoa ác sang mọc ở ngoài da, thịt lồi ra như hột cơm, trâm vỡ thì ra máu, khi ra máu thì mụn lại loét ra.
- Lá ké đầu ngựa giã nát vắt lấy nước 3 chén mà uống, bã rịt vào chỗ lở ngày uống và rịt 2 lần thì rụng.
30. Truyền trị đơn bỏng (thiên bào sa) nổi bóng nước hình dáng như quân cờ, đau nhức khó chịu.
- Cây lúa nếp đốt ra tro, tán bột hòa với nước như bùn rất hay.
- Lá chàm giã nát đắp vào là khỏi.
-Hoa sen hái dán vào.
- Gương sen đốt tán nhỏ, hòa với bùn đáy giếng mà đắp vào rất hay.
- Lấy lòng đỏ trứng gà bỏ vào cái xanh, rán cho cháy ra dầu mà bôi rất hay.
- Rễ cúc dại, vỏ cây tóc nấu nước để nóng mà rửa tự lành.
31. Kinh trị chứng lở mà châm cứu:
Lá phù dung giã nát đắp vào thì đóng vảy là lành.
31b. Kinh trị huyệt châm cứu máu chảy ra không dứt.
- Bọ hung đốt ra tro, tán bột hòa với mỡ heo phết vào rất hay.
32. Truyền trị hổ khẩu tay và đầu ngón tay sinh đầu chun chín mé càng cua đau đớn sắp chết.
- Cỏ nụ áo, lá bầu, lá tía tô. Giã nát cho vào ít muối buộc chặt lại, mới sưng thì tan, thành mủ thì vỡ rất hay.
- Lá dây quai bí giã nát, cho muối vào giấm vào, sao chín, áp chặt vào rất.
- Hẹ dùng cả lá và rễ giã nát, xào với rượu chườm vào rất hay.
33. Kinh trị nhọt độc xuyên bàn tay (tổ đỉa).
- Lá dâu giã nát, đắp vào khỏi ngay
34. Kinh trị đầu trun (chín mé) mọc ở đầu ngón tay, sưng nhức khổ sở.
- Lá bí đao giã nát vào với giấm đắp vào, khô thì lại thay cái khác rất hay.
- Trứng gà phết vào lúc mới phát cũng khỏi.
- Trứng gà xoi 1 lỗ cho vừa đầu ngón tay, đút chỗ tổn thương mà ngâm, chờ chứng hóa ra nước thì thay cái khác. Làm 3, 5 quả thì khỏi.
- Rắn nước 1 con, cắt 1 đoạn ở giữa thân, dài bằng ngón tay, lột da mà trùm vào ngón tay đau, ngoài bọc giấy kín, đừng cho bệnh nhân thấy, hồi lâu cảm thấy mát thì bệnh khỏi.
- Rết 1 con đốt lấy khói mà xông làm 2, 3 lần là khỏi.
- Rết 1 con giã vào mật heo mà đắp rất hay.
- Vỏ quýt sắc nước đặc mà ngâm và rửa, rồi lấy xương hổ tán nhỏ rắc vào là khỏi.
- trùn đất gãi nát đắp vào khô lại thay, đến hết sưng hết đau thì thôi.
- Ngọn mía, lấy lõi trắng gãi nát, hòa với lòng trắng trứng ag2 dùng vải buộc lại.
- Nam tinh gãi sống hòa với tí muối và giấm, rồi đắp vào buộc lại là khỏi.
34b. Kinh trị đầu trun vỡ mủ loét ra rất thối và đau không chịu nổi.
- Rết 1 con, nướng khô tán bột, hào với nước mật heo mà bôi.
- Đậu đen nghiền sống tán nhỏ, nhét vào tron con kén mà tròng vào ngón tay.
35. Kinh trị đàn bà trong ngón chân có thịt độc đùn ra, đau nhức không chịu nổi.
-Rết 1 con sấy khô tán bột rắc vào, lại dùng nam tinh tán bột hòa với giấm đắp vào chung quanh là khỏi.
36 Truyền trị đốt ngón tay bỗng nhiên vừa sưng đau vừa ngứa, nếu không chữa gấp thì co quắp lại, khó duỗi ra:
- Da cá nhám không tươi thì dùng khô nấu qua với muối, đắp quanh mà buộc lại.
- Cá rô, bỏ ruột buộc vào là khỏi.
37. Kinh trị móng tay cái sinh đau, là nóng nung trong ngũ tạng mà sinh ra:
Mật dê 1 cái trước lấy nước nóng nhúng ngón tay đau vào 7 lần, lại nhúng vào nước lạnh 3 lần, rồi xức mật dê vào là khỏi ngay.
- Xương hổ tán bột, trước lấy vỏ quýt, sắc nước ngâm rửa, dùng dao bén nhẹ tay cắt bỏ, móng bị hỏng, rồi rắc bột xương hổ vào, tức thời hết đau.
- Ô mai bỏ cả hột và cùi, chỉ lấy nhân ở trong hột 10 cái, nghiền nhỏ cho vào ít giấm hòa trộn như bùn, đắp vào là thôi.
- Sáp ong, nhựa thông. Cùng nấu cho tan ra, bọc vào đầu ngón tay đau là khỏi.
- Lá hành dùng thứ già úa, nấu nướng đang nóng ngâm vào tay là khỏi.
38. Truyền trị đinh chảy nước ở gót chân.
- Củ địa liền tươi giã nát mà rịt vào là khỏi.
-Bèo tía, ruột trắng của ngọn mía cùng giã nát, nước tiểu 1 bát. Nấu sôi để ngâm rửa chân là khỏi.
39. Truyền trị chai chân mắt cá đau nhức khó chịu:
- Dây chia vôi 4 phần, râu tôm sống 1 phần, cùng giã nát, đắp vào là khỏi ngay.
- Rệp tìm bắt 7, 8 con ở khe giường chiếu nghiền sống đắp vào liền rụng ra hết đau rất hay.
- Quả khế nướng chín, nhân đang nóng xát vào, để lúc lâu nguội lạnh lại dùng củ hành giã nát, cho vào ít muối mà đắp vào tự lành.
40. Kinh trị lở sơn ngứa gãi:
- Rau dền nấu nước thường rửa là khỏi
- Lá khế giã nát bỏ vào ít muối mà xát vào.
- Dùng nồi sắt mài ra lấy nướ đặc mà xát vào là khỏi.
- Lấy gạch cua đồng mà đắp vào rất hay.
- Mỡ heo thường xức vào là khỏi.
- Phèn chua tán nhỏ nấu nước mà rửa.
- Lá thông săc nước đặc, rửa cho hết mủ, lại lấy vỏ thông sấy khô, tán nhỏ rắc vào.
- Lá dâu non 1 nắm giã nát, làm đến khỏi mới thôi.
- Củ chuối hột giã nát đắp vào.
- Lá sen khô sắc nước thường rửa rất tốt.
- Củ ráng (quán chúng) tán bột, hòa với dầu đắp vào.
- Rau cải nấu nước mà rửa là khỏi.
- Lá hẹ giã nát rịt vào rất hay.
41. Truyền trị tay chân sứt nẻ đi đứng đau nhức:
- Lá bông bụt đỏ gãi nát đắp vào là khỏi.
- Quả mướp già đốt tồn tính trộn với mỡ heo mùa đông mà bôi vào là khỏi.
42. Kinh trị đau nhiệt khắp mình ngứa ngáy như có sâu bò và trị tất cả các chứng phong.
- Muối một đấu nấu lấy nước mà tắm, làm vài ba lần thì khỏi.
XIII - LỞ ỐNG CHÂN (LIÊM SANG)
Lở ống chân (liêm sang) là lở từ đầu gối trở xuống, gót chân trở lên, đó là do thận tạng hư hàn, khí độc phong là ở ngoài tụ lại, công vào bên huyệt tam lý, ngấm dần xuống, bên huyệt tam âm giao khí phong nhiệt chạy xuống hai bên chân mà sinh bệnh, ống chân sưng loét, đau nhức thối bẩn, đi đường khó khăn. Lở ở trên xương ống là nặng vì chỗ ấy xương lồi thịt ít da mỏng, phần nhiều khó lành. Chữa bệnh này trước nên lấy hết trùng ra, rồi sau mới đắp thuốc mà phải để yên không cử động mới mau an toàn.
1. Kinh trị lở ống chân có dòi.
- Đau sam (mã xỉ hiện), giã bột trộn với mật ong mà đắp vào một đêm là dòi tự ra rất hay.
2. Kinh trị ống chân lở loét.
- Xương hổ tán bột, trước lấy lá hẹ vò ra nước rửa sạch rồi rắc ra thuốc tán vào rất hay.
- Gàu đầu và phèn chi 2 vị bằng nhau, nghiền bột hòa với nước mật heo đắp vào là khỏi.
- Cùi quả trám nhai nhỏ đắp vào thì khỏi.
- Hoàn đơn 1 lạng, sáp 1 lạng, dầu mè 5 đồng, cùng ngào thành cao dán, trước sắc nước củ hành rửa sạch chỗ lỡ, rồi lấy cao dán ấy dán vào là khỏi.
3. Kinh trị ở ống chân không thu miệng được.
- Lá ngải cứu khô đốt lấy khói mà xông.
- Lá ngải cứu lâu năm 5 đồng, hùng hoàng 2 đồng, đều tán nhỏ, dùng vải xanh cuốn thuốc lại thành cái mồi đốt lửa mà xông, để cho ra mồ hôi, vài lần là khỏi.
4. Kinh trị sẩn ngứa trên ống chân (phong sang)
- Bồ kết, nướng chín chườm vào, nguội lại thay là khỏi.
5. Kinh trị ống chân lở loét
- Mắt cây the mốc, đốt ra tro, tán nhỏ, trộn với dầu mè bôi vào, đắp vào lá chè rồi quấn, vải chật lại, chỉ bôi 3 lần là lành.
6. Kinh trị quanh bàn chân lở loét.
- Kinh giới đốt ra tro, tán nhỏ, củ hành giã nát vắt lấy nước hai thứ trộn lẫn, trước lấy cam thảo, sắc nước rửa sạch, sau mới đắp thuốc này, rất hay.
7. Kinh trị lở ống chân lâu năm không khỏi.
- Riềng ấm giã nát, trộn với giấm đắp vào 4, 5 ngay không đau là khỏi.
8. Kinh trị bàn chân thắp sang lở chảy nước,
- Lá kinh giới giã nát đắp vào là khỏi.
9. Kinh trị lở ống chân lâu ngày không khỏi.
- Hùng hoàng 3 đồng, trần bì 5 đồng, đều tán bột, dùng vải xanh cuộn thuốc thành cái mồi to đốt lửa mà xông, nước nóng chảy ra, vài lần là khỏi.
- Gỉ xanh một đồng phân, sáp 1 lạng. Nấu chảy ra, phết lên cả trên và dưới tờ giấy, lại dùng tờ giấy khác gấp lên trước rồi đặt vào, nước chảy ra là khỏi.
- Lá bồ ngót 2 phần, vôi đá 1 phần, cùng giã nát như bùn, đắp vào chỗ lở, ngày thay 1 lần, đã kinh nghiệm nhiều lần.
- Cóc già đốt tán bột, trộn với nhựa thông thành cao dán, trước sau dùng lá quýt hôi sắc nước rửa sạch chỗ lở, lại dùng lá rau cải, vò nát xác vào cho khô, sau mới đặt thuốc cao vào, khỏi ngay.
XIV- LỞ DƯƠNG MAI
Lở dương mai là do hỏa tà và thấp nhiệt sinh ra: tan tiêu đều nhiệt, tinh khôi huyết đọng, trệ lại ở các kinh mà thành bệnh. Lúc đầu vì giao cấu với người sẵn có nọc độc dương mai, nên nhiễm lấy khí độc. Bệnh mới phát thời sợ rét sợ nóng, tay chân mình thấy đau nhức, nước tiểu đục, dần dần nổi mụn to nhỏ không chừng, tr6en dưới không nhất định, lâu rồi vỡ loét thêm dần, hôi thối khó chịu, bệnh nặng thì loét da thủng xương, cho đến bệnh dương mai có nặng nhẹ, chày chóng , khác nhau, tùy sự cảm bệnh mà thể hiện. Phép chữa nên trừ nhiệt độc và giúp khí huyết làm căn bản, không ên muốn mau lành mà cho uống những thủy ngân, khinh phấn, và cho dùng các thuốc xông, thuốc hút. Các thuốc trên, tuy có làm đỡ đau, trong 1 lúc, nhưng tác hại suốt đời người thì không nhỏ, nay lược chép, những phương công hiệu mau chóng sau đây, để chọn dùng.
1. Truyền trị lở dương mai mới phát, uống 1 lần là trừ căn đứt nọc, vĩnh viễn không tái phát, thật là phương thuốc thần:
- Con bọ cạp dưới thuyền (lấy trong thuyền đi nước mặn thì tốt hơn): bỏ đầu chân, sấy khô, đánh bột, mỗi lần uống nửa đồng tiền xúc với nước gừng vào lúc đói, không nên uống lần thứ hai, và phải đào sẵn một cái hố để đi đại tiện, uống 1 lần là dứt nọc mà lành.
2. Kinh trị dương mai, ác sang.
- Cỏ roi ngựa, sắc nước đặc, đang nóng thì xông, đến lúc ấm thì rửa, hơ đến đâu thì khoan khoái đến đấy, sưng đau giảm bớt, xông liên tiếp 4 5 ngày là khỏi.
3. Truyền trị mọi chứng dương mai không cứ mởi hay đã lâu, chỉ uống 1 lần thì tiền nọc và không phải đề phòng gì cả.
- Chuột xạ 1 con, vỏ cây da lông 1 miếng dài và rộng bằng chỗ con chuột nằm . Để chuột nằm trên vỏ đa lông lấy dây buộc chặt, dủng cái nồi đất nhỏ bỏ vào, đậy vung lấy đất bùn trát cả quanh nồi dày được 1 tấc rưỡi. Lại lấy đắp 1 cái lò dùng củi cây duối đốt nhỏ lửa mà nung suôt ngày đêm, đập vỡ nồi thì trong thì trong nồi đã thành một cục than, lấy ra tán bột, mỗi lần dùng nửa đồng tiền xúc uống với 1 chén nước, bất kì lúc nào, người bệnh chỉ uống 3 ,4 lần là lành, vĩnh viễn không tái phát.
4. Kinh trị lở dương mai.
- Thổ phục linh 4 lạng, bồ kết 7 quả, cùng sắc nước uống thay trà, bệnh nhẹ 27 ngày, bênh nặng 47 ngày là khỏi
5. Kinh trị bị độc dương mai lở loét và gân xương đau nhức.
- Vỏ quả dừa, đốt tồn tính, tán bột, mỗi lần dùng thời sao nóng, uống 2, 3 đồng cân với rượu và nước sôi, trùm mền kín cho ra mồ hôi là hết đau, rất hay.
6. Kinh trị lở dương mai.
- Hoa hòe 4 lạng sao qua, đổ rượu 2 thăng, nấu sôi 10 dạo, uống nóng. Nếu người bệnh dạ dày vốn hư hàn thì chớ dùng.
7. Kinh trị dương mai lở loét hôi thối.
- Vỏ ốc lâu năm trên vách đất và Chu sa 2 bị bằng nhau. Long não chút ít, đều tán bột rắc vào là khỏi.
8. Truyền trị lở dương mai, đã lành rồi nhưng độc còn chưa hết, sau ít lâu độc chạy xuống lòng bàn chân, mọc nhọt như mắt cá, nếu không chữa thì độc làm nát thịt nát xương mà chết.
- Vỏ cây gạo, lá thầu dầu tía, lá cà độc dược, lá huân thu (thứ lá non sắc tía dùng làm rau an (19), lá cối xay, phân dê. Đều bằng nhau cùng giã bột, dùng 7 đồng tiền cổ cho vào trong nồi đất, đổ nước nấu chín, đang nóng thời xông chỗ đau, lúc nước ấm thời ngâm rửa, rồi lấy khăn vải lau khô.
Lại dùng lá da lông nấu ra nước đặc, mài mật đà tăng mà phết, khô lại phết. Một ngày làm mấy lần như thế đến khi khỏi thì thôi.
9 Truyền trị dương mai lở khắp mình hay lở ống chân.
Vôi lâu năm tán bột, dùng nước mưa ngâm 4, 5 tháng, càng ngâm lâu càng tốt, lấy ra phơi râm, lúc dùng hòa với dầu mè bôi vào rất hay.
10. Kinh trị lở độc dương mai.
Bột thiếc, bột chì. Đều 2 đồng rưỡi. Rết 2 con sấy khô, tán bột, cuộn vào giấy làm cái mồi nhỏ, tẩm dầu 1 đêm, đốt cháy làm đèn chiếu vào trên chỗ lở 2, 3 lần, 7 ngày thì kiến hiệu.
XV - HỘT XOÀI (Tiện độc)
Hột xoài là mọc ở háng hoặc ở bụng dưới, bên cạnh chòm lông mu nổi cục sưng lên. Sưng bên trái gọi là Ngư khẩu, sưng bên phải gọi là Tiện độc, đó là vì khi giao cấu không cho xuất tinh hoặc tình dục nổi lên mà đành dằn xuống không được thỏa mãn, đến nỗi tinh huyết chảy ra, uất nhiệt ngừng trệ mà sinh bệnh. Bệnh mới phát thời sưng cục, hơi nóng, ngày dần cứng đau, bệnh nặng thì cử động khó khăn, khi nóng khi rét.
Phép chữa nên tán ứ trệ, lợi đại tiểu tiện làm căn bản, không nên dùng thuốc hàn lương sợ khí huyết bị lạnh đọng lại mà không tan, trở thành nhọt to vỡ mủ, thời nguy hiểm. Vậy nên chiếu theo các phương sau đây mà chữa.
1. Kinh trị hột xoài mới mọc.
- Hắc khiên ngưu sao qua, Xạ can, Kim ngâm hoa, Long đờm thảo. Các vị đều bằng nhau, rượu 1 chén, nấu cách thủy cho sôi kỹ, đợi nguội rót uống là tiêu, rất hay.
- Rau giệu, bèo tía, gừng sống. Các vị đều bằng nhau cùng giã nát cho vào ít muối, sắc sôi lấy 1 chén nước mà uống. Bã đắp vào chỗ đau, nhưng trước dùng nước vôi, vẽ một cái vòng chung quanh cho độc khỏi chạy sang chỗ khác, rất hay.
- Bồ kết đập nhỏ, đổ giấm vào, nấu lấy nước đặc, bỏ bã, cô thành cao, đắp vào, đã dùng nhiều lần có kết quả.
- Xuyên sơn giáp 5 đồng, Trư linh 5 đồng. Hại vị đều tẩm giấm nướng 3 lần, tán bột, mỗi lần uống 2 đồng. Ngoài lấy xuyên sơn giáp tán bột và đất sét  2 vị bằng nhau, trộn lẫn như bùn đắp vào chỗ đau là khỏi.
- Nhện hùm 1 con, giã nát, Rượu 1 chén hòa vào là uống, đau bên trái nằm nghiêng về bên trái, đau bên phải thì nằm nghiêng về bên phải cho miệng nó quay về phía dưới là khỏi, chưa khỏi lại uống nữa.
- Cá diếc 1 con, Củ mài 5 đồng. Cùng giã nát đắp vào là tiêu.
- Cao da trâu, cho ít nước vào, nấu cho chảy ra, đặt vào là tan.
- Theo phương trên gia thêm nửa chén nước gừng khuấy đều đặt vào.
- Đất bậc cửa 1 hòn, hòa nước gừng sống và giấm tốt khuấy thành bùn đắp vào, khô lại đắp miếng khác, đến tiêu hết thì thôi.
- Hột vông vang tán bột, uống 2 đồng cân với rượu là tiêu.
- Kim ngân lá hoa tươi giã vắt lấy nước 1 bát, sắc còn 8 phần mà uống, bã đắp vào chỗ đau. Nếu không có kim ngân tươi thì dùng khô, sắc nước đặc mà uống, công hiệu càng hơn.
- Quán chúng, tán nhỏ, mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu là tan.
- Xạ can, 1 đồng rưỡi, Ngưu tất kiêng sắt 2 đồng, Mộc thông 3 đồng, rượu 1 bát, nấu cách thủy rồi uống nóng, rất hay.
- Hột ngưu bằng 2 đồng, sao tán bột. Phác tiêu 8, 9 phần, Mật ong 1 muỗng, hòa lẫn, uống với rượu nóng vào lúc đói, rất hay.
- Xương bồ tươi giã nát, đắp vào tự tiêu.
- Chẫu chàng lớn 1 con, lột da bỏ, để nguyên cả ruột, cho vào 5 củ hành giã nát, đắp vào chỗ đau, lại lấy da nó bọc ngoài, lập tức tiêu tan, huyết không còn độc sót lại.
- Mật heo 1 cái, lấy nước hòa với rượu nóng, uống nóng là tiêu ngay.
 
XVI - HẠ CAM
- Hạ cam là bệnh đàn ông lở ngọc hành, vì lo tình dục nổi lên, lửa dâm lan tràn mà không được xuất tinh, hoặc đàn bà trong âm hộ không sạch mà cũng giao cấu, hoặc khi hành phòng uống thuốc  để thèm hứng thú, đến nỗi độc tà kết đọng lại, đều hay sinh ra chứng ấy. Bệnh này thời tiểu tiên gắt đau, rồi đến chảy ra nước tinh hư hỏng sắc vàng đục, bệnh nặng thì sinh đau lở loét. Đại khái là chứng hạ cam, chứng đố tinh, chứng tiện độc, chứng ngư khẩu, tên bề ngoài dẫu khác nhưng bệnh cùng 1 nguồn gốc mà ra.
1. Kinh trị lở đầu ngọc hành.
- Móng chân trâu, đốt tán bột, trộn với dầu mè mà bôi là lành.
- Ốc vặn ở khe suối, bỏ vào trong nồi đất nung, tán bột, trước lấy muối nóng rửa sạch chỗ lở 6, 7 lần, rồi rắc thuốc ấy vào rất hay.
- Đậu xanh 1 phần, cứt trùn 2 phần. Cùng nghiền bột, hòa với nước mà đắp vào, khô lại lần nữa mà đắp là khỏi.
- Vỏ trứng gà ấp đã nở con rồi, sao vàng, tán bột, hòa với dầu mè mà phết vào, rất hay.
- Cứt heo nái, lấy đất sét bọc ngoài, nung lửa đốt tồn tính, tán bột, trước lấy nước vo gạo rửa sạch chỗ lở, rồi đắp thuốc bột vào, công hiệu ngay.
- Mai ba ba ( yếm cua đinh ), đốt tán bột rắc vào là khỏi.
- Mai ba ba , đốt tồn tính, tán bột, hòa với lòng trắng trứng gà xức vào, rất hay.
2. Kinh trị ngọc hành lở chảy nước
- Tóc rối 1 đồng cân, đốt ra tro, hột táo 7 hột, đốt ra tro, đều tán bột, trước lấy lá quýt hôi sắc rửa nước sạch, rồi rắc thuốc bột vào, rất hay.
- Tóc rối và thanh đại, bằng nhau, xạ hương chút ít. Đều tán bột, rắc vào rất hay.
- Gàu trên đầu nhét vào cái kén, lại lấy 1 cái kén khác úp vào, nung trong lửa cháy đỏ, đợi nguội, tán bột, rắc vào thì tự khỏi.
3. Kinh trị ngọc hành vỡ mủ:
- Quả mướp cả hột, giã lấy nước hòa với bột ngũ bội tử xức vào nhiều lần, rất hay.
4. Kinh trị đầu ngọc hành nổi mụn loét như hột thóc:
- Rêu đất lấy ở chỗ ẩm thấp có đọng nước, sấy khô, tán bột, rắc vào, rất hay.
5. Kinh trị đầu ngọc hành đau buốt, chạy vào là sưng to bìu dái, đau đến chết người:
- Hột mã đề tán bột, uống 1 đồng cân với nước cơm là khỏi.
6. Kinh trị hạ bội lở ngứa và chảy nước, nóng đau, đại tiểu tiện ít, ăn uống giảm sút, mặt và mình hơi sưng.
- Rau sam 4 phần, thanh đại 1 phần cùng nghiền bột, đắp lên chỗ lở là khỏi.
7. Kinh trị bìu dái và ngọc hành sưng nóng.
- Cứt dê, hoàng bá bằng nhau, sắc nước đặc mà rửa, rất hay.
8. Truyền trị đau bụng dưới, đau vắt xuống đến ngọc hành.
- Ngưu tất cả cành và lá, nước 1 bát, cho vào ít rượu, sắc lấy một nửa mà uống là khỏi.
9. Truyền trị đầu ngọc hành sưng tròn như đầu dùi trống:
- Lá kim phượng 1 nắm, giã nát hòa với rượu mà đắp vào, 1 ngày là khỏi.
- Rau sam, giã nát đắp vào 1 ngày là khỏi.
- Hột xà sàng, tán bột, hòa với lòng đỏ trứng gà, đắp vào thì khỏi.
- Đất lòng bếp giã nhỏ trộn với lòng trắng trứng gà, như bùn, đắp vào là khỏi, khô là đắp, rất hay.
- Cỏ roi ngựa, giã nát đắp vào là khỏi.
10. Kinh trị đầu ngọc hành sưng và ngứa:
- Nhân hột đào, sao thơm tán bột, uống với rượu 1, 2 đồng và đắp vào chỗ sưng, là khỏi.
- Lá sen, bèo ván, xà sàng. Đều bằng nhau, sắc nước ngày thường là rửa, rất hay.
- Bèo ván, phơi khô, tán bột, mỗi lần dùng 2 đồng cân, lấy đậu đen ngâm rượu làm thang mà uống, nấu nước đặc ngâm mà rửa.
11. Kinh trị ngứa và đau ở bộ phận sinh dục
- Hột mã đề nấu nước thường rửa là khỏi.
12. Kinh trị chứng ngứa ở bột phận sinh dục, bất cứ khô hay chảy nước:
- Thạch xương bồ, hột xà sàng, hai bị bằng nhau, tán bột, xát vào 3, 4 lần là khỏi.
13. Kinh trị bìu dái sưng ẩm uốt và ngứa (chàm bìu):
Lấy rơm đốt bồ kết ra khói mà xông, độ 10 lần là khỏi.
 
XVII- XÍCH ĐẾN BẠCH BIẾN (Lang ben bạch biến)
 Điến phong có hai thứ: Xích biến và bạch biến. Xích biến là do huyết trệ, bạch biến là do khí trệ, nhưng đều gốc ở ba khí phong, thấp, nhiệt mà sinh ra.
Nguyên vì ngày thường hoặc ra mồ hôi, hay say rượu mà tắm, hoặc hứng gió quạt mạnh, làm cho tà khí thấu vào lỗ chân lông mà sinh ra chứng này, tức là bệnh từ ngoài đem vào, phép chữa nên chọn phương nào cho có hiệu quả
1. Kinh trị phong bạch biến (lang trắng)
- Hột tật lê tươi, nghiền bột, mỗi lần uống 3 đồng cân với nước sôi, ngày uống 2 lần, nửa tháng thì lang trắng thành đỏ, một tháng là khỏi hết.
- Dái gà trống, nhân bạch quả. Cùng giã nát đắp vào chỗ đau, rất hay.
- Tổ ong tàng, 1 cái, bỏ muối đầy các lỗ, đốt tồn tính, bỏ hết nước muối rồi dùng bởm phàn thiên hoa phấn, xác ve, đều bằng nhau, tán bột, chia làm 3 phần, mỗi lần bỏ cả 2 con cá diếc, đổ rượu vào, nấu chín đưa vào chỗ kín gió mà ăn cả xương và uống hết rượu, sau đó ngứa từ trên xuống dưới, chạy ra chân tay là khỏi
- Lưu hoàng, phèn sống, nghiền nhỏ, bỏ vào túi lụa, đổ nước nấu 1 ngày, xát vào rất hay.
- Cành dâu đốt ra tro, 1, 2 đấu cho vào xái xửng mà xôi lấy nước ở dáy nồi mà rửa, chỉ 5, 6 lần là khỏi.
- Dầu mè 1 chung, hòa với rượu mà uống, ngày uống 3 lần; uống đến 5 đấu là khỏi. Phải kiêng đồ sống lạnh, thịt heo, gà, cá độc và tỏi trong 100 ngày.
2. Kinh trị lang do mồ hôi ứ đọng sinh ra:
- Bèo ván, ngày 5 tháng 5 vớt lên phơi khô, mỗi lần dùng 4 lạng, nấu nước mà tắm, và lấy bèo tươi giã nát xát vào, rất hay.
- Mai mực, lưu hoàng đều nghiền bột, hòa với nước gừng sống cho nhão như bùn, thường đắp vào là tốt.
3. Kinh trị lang trắng, lang đỏ:
- Gừng sống, giã nát và xát vào, lâu ngày sẽ thấy công hiệu.
- Cành dâu 5 thăng, cỏ ích mẫu 1 thăng rưỡi, đổ nước vừa đủ, đun nhỏ lửa, sắc còn 1 nửa lọc bã, cô thành cao, mỗi lần dùng 1 chén con, lúc đi ngủ hòa với rượu mà uống, đến khỏi thì thôi.
- Cật heo 2 quả, lột bỏ màng trắng tẩm rượu hấp cơm, cho chín mà ăn, mỗi ngày ăn 1 lần chỉ 10 ngày là khỏi, đồng thời ăn nhiều bao tử heo, và kiêng hành phong, rất hay.
4. Truyền trị trên mình nổi vệt đỏ tròn như đồng tiền, ngứa và chảy nước vàng (hắc lào):
- Xương chó vàng 2 phần, vỏ trứng gà con so, (đã ấp nửa con rồi), và tóc rối đều 1 phần, các vị đều đốt ra tro tán nhỏ hòa với dầu mè xát vào rất hay.
5. Truyền trị bệnh lở tràn (da sần như cổ trâu)(ngưu bì tiên), chỗ thương tổn cứng, gãi tróc da như gỗ mục và chữa lang đỏ nổi vệt từng mảng, ngứa gãi ra máu:
- Rễ núc nát 1 nắm chút ít xưa gọi là địa hoàng, trồng ở vườn 10 củ, cùng đập nát, thạch tín (20) 2 phần tán nhỏ, giấm 1 bát, cùng bỏ vào trong lọ, lấy bùn trát chặt nấu cách thủy độ 10 giờ, mang ra mà xức, rất hay. Chớ để thuốc văng vào mặt vì có độc.
XVIII - PHONG HỦI (CÙI)
Phong hủi (phong cùi) là do gió độc của trời đất sát hại sinh vật, và làm khí độc khô ráo thịt da, làm cho vinh vệ khô kiệt, chuyển vận trở ngại mà sinh ra. Người nào đó không may mà mắc phải bệnh này tức là bệnh trời làm hại.
Bệnh phát ra thời gian tê dại cấu không biết đau, lông mày rụng hết, lở loét mà không có mủ, khô táo mà không thấp, hoặc khắp mình nổi đốt hoặc ngoài da nổi đốt đen ngứa, hoặc rụng ngón tay, sứt mũi. Phàm bệnh này đau là thuộc thực, ngứa là thuộc hư, phong cùi mà ngứa là vốn có trùng. Phép chữa từ xưa vẫn coi là khó, nhưng nghề làm thuốc thì "cứu nguy, giúp khốn" là việc phải làm, chứ không thể "vì gió mạnh mà buông chèo" được.
1. Kinh trị phong cùi 2 mắt mờ tối, tóc và lông mày rụng hết, sống mũi lõm xuống da dẻ lở loét.
- Gai bồ kết, nướng phơi khô tán bột, mỗi lần dùng 2,3 đồng cân, sắc nước Đại hoàng đặc hòa vào mà uống, vài ngày sẽ mọc da tươi nhuận, mọi bệnh đều khỏi, phương này hay, mọi phương đều không bì được.
- Gai bồ kết chín lần chưng, chín lần phơi khô tán bột, mỗi lần uống 2 đồng cân,với rượu nóng, uống lâu thì lông mi và tóc mọc lại, da dẻ đều tươi đẹp, hai mắt lại sáng hơn.
2. Kinh trị 36 chứng phong, các thuốc không chữa được, uống phương này rất hay.
- Thạch xương bồ cân, kiêng đồ sắt, dùng dùi gỗ đập nát phơi khô, đựng vào túi vảo ngâm vào một bầu rượu ngon bịt kín miệng treo lên 100 ngày, thấy xanh như sắc rau thì lấy cơm nếp 1 nắm bỏ vào bịt kín 14 ngày nữa rồi lấy ra, hằng ngày uống là công hiệu.
3. Kinh trị tất cả mọi bệnh phong:
- Bèo ván lấy vào ngày rằm tháng 7, phơi khô, tán bột, luyện mật làm viên như hòn đạn, mỗi lần uống 1 viên với rượu, lại lấy bèo nấu nước đặc thường tắm; phương này uống hơn 100 viên là hoàn toàn khỏi.
- Nhựa thông (lấy thứ trong vàng), không kể nhiều ít, bỏ vào nồi đất. nhào nhỏ lửa, nhỏ vào nước lạnh không tan là được, đem ra để nguội cứng lại, tán bột luyện làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 100 viên với mật trước bữa ăn, sau một tháng thì kiến hiệu.
- Hoàng tinh bóc vỏ rửa sạch 2 cân, nấu lẫn với gạo tẻ cho chín, thường ăn cũng tốt.
- Cỏ roi ngựa phơi khô tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với nước nóng vào lúc đói, ngày 3 lần, một năm là khỏi hết.
- Hà thủ ô (thứ to củ mà có vằn) một cân. Ngâm với nước vo gạo 7 ngày đem đồ rồi phơi, phơi lại đồ, làm được 9 lần đem tán bột, mỗi lần uống 2 đồng cân với nước nóng, ngày uống 2 lần, uống lâu là khỏi. Kiêng ăn mọi thứ huyết, cá không vảy, tỏi và kiêng đồ sắt.
- Rắn hổ đất bỏ đầu đuôi, mỗi phía 3 tấc, lột da lấy thịt 4 lạng, tẩm rượu nướng thiên ma 7 đồng cân rưỡi, bạc hà, kinh giới đều 2 đồng cân rưỡi. Các vị đều tán bột. Rượu ngon 2 bát, mật ong 4 lạng đều bỏ vào nồi đất nhào thành cao, mỗi lần hòa với chén nước sôi mà uống, ngày uống 3 lần, uống rồi nên đi nằm đắp mền kín cho đổ mồ hôi, 10 ngày là kiến hiệu.
- Lá thông, thịt heo đều 1 đồng cân, ma hoàng (bỏ mắt) 2 lạng rưỡi, cắt nhỏ cho vào túi nhựa, dùng rượu 2 đấu mà ngâm, mùa xuân hạ ngâm 5 ngày, mùa thu đông 7 ngày, mỗi lần uống 1 chén, nhưng không nên uống đến say thì thôi.
- Lá sen 3 lá, nước dùng vôi 1 đấu nhỏ, thủy phi lắng lấy nước trong, bỏ lá sen vào nấu cho nhừ, đổ vào chậu tắm, cởi truồng rồi vào mà dầm rửa ngay mới ra, 3 ngày ngâm 1 lần, cứ thế mà làm, mấy lần là kiến hiệu.
- Lá trắc bá nấu rồi phơi, phơi rồi nấu được 9 lần, tán một viên với mật, bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 1 viên, ngày uống 3 lần, uống đến 100 ngày là khỏi.
- Lá ké, lá sen, 2 vị bằng nhau, phơi khô tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu nóng, ngày uống 2 lần.
- Ngày 5 tháng 5 âm lịch, 2 ké đầu ngựa dã vắt lấy nước, cô đặc lại, cứ 1 lạng hoặc 7, 8 đồng thuốc thì dùng 1 con cá gáy cân nặng nửa cân mổ bụng để cả ruột dồn thuốc vào, khâu kín lại, đổ vào 2 bát rượu, đun nhỏ lửa, nấu chín mà ăn, chỉ 3 ngày là khỏi. Kiêng muối và thịt heo 100 ngày thời khỏi hẳn.
4. Kinh trị phong cùi sứt mũi, rụng ngón tay, đốt ngón tay đau nhức khó chịu, dần dần rụng từng lóng.
- Hạt thầu dầu 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, cắt bỏ ngâm chung trong 1 cái bình có đổ vào 1 gáo nước, mùa xuân ngâm 2 ngày, hạ 3 ngày, thu 4 ngày, đông 5 ngày. Uống vào lúc có mặt trời mọc, mỗi lần uống quay về hướng đông, lấy hột thầu dầu bổ đôi và lấy nước ngâm thuốc mà uống, dần dần uống đến 4, 5 hột lần. Nước trong bình cạn lại đổ thêm vào, thấy đại tiện hơi thông lợi không ngại gì, sau 2 tháng, ăn tỏi và thịt heo mà thử, nếu bệnh không phát ra nữa tức là dứt nọc, nếu bệnh phát ra lại, uống thuốc cho đến khi không phát nữa mới thôi.
5. Kinh trị bệnh phong, xương mềm, lưng và đầu gối đau nhức, bước đi không được, khắp mình ngứa:
- Hà thủ ô (củ co có vằn) ngưu tất đều tán nhỏ. Đổ vào 1 thăng rượu ngon ngâm 7 ngày lấy ra phơi khô tán bột, dùng táo nấu lên, bóc lấy cùi giã nát, làm viên bằng hột ngô đồng , mỗi lần 35 viên với rượu vào lúc đói. Kiêng ăn cá không vảy và mọi thứ huyết.
XIX – GÃY XƯƠNG
Nạn gãy xương vì từ cào rơi xuống thấy, hoặc vì vật nặng đề phải, hoặc đánh nhau, hoặc bổ ngã, làm thịt nát xương gãy. Nên theo các phương sau đây mà chữa:
1.   Phương thuốc kinh trị lúc mới bị gãy:
-         Nước tiểu trẻ em đang nóng hoà vào 1 lit rượu mà uống, thì thông khí hết đau, công hiệu rất lớn.
2.   Truyền phương chữa gãy xương:
-         Quả cam chín đỏ gọt lấy vỏ mỏng có dầu, ngâm với rượu cho đậm, trong uống ngoài xoa, rất hay.
3.   Truyền trị bị ngã, bị đánh đập, máu độc ứ trong ruột khiến đại tiện ra máu.
-         Muội nồi nghiền bột, mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu là khỏi.
4.   Kinh trị xương tay chân bị gãy:
-         Nắn sửa chỗ gãy lại như cũ, lấy Hành củ cả rễ giã nát, xào chín, đắp vào buộc lại, nguội lại thay. Lại dùng rượu ngon 1 bát, chích lấy máu gà trống hoà vào trong rượu, khuấy
-         Trước nắn chỗ xương gãy lại như cũ, sau dùng 1, 2 con gà mới nở, nhổ lông, giã nát đắp lên, ngoài dùng ván gỗ the mốc làm nẹp ghép quanh buộc lại, 1 ngày thay 1 lần, công hiệu lắm.
-         Bồ kết, Lá Trắc bá, Cốt toái (gọt bỏ lông). Đầu bằng nhau và giã thành bột, giã gừng vắt lấy nước cốt hoà với thuốc bột trên hoà dẻo như bùn, nắn sửa lại chỗ gãy như cũ rồi đắp vào, lại dùng những bằng gỗ the mốc bện đắng mà bó cố định 3 ngày mở ra thăm, lấy hành, nấu nước nóng mà rửa lại thay lớp thuốc khác cũng băng bó như lúc trước, sau 7 ngày còn đau thì gia thêm vị Một dược.
5.   Truyền trị bị sai khớp hoặc gãy xương:
-         Vỏ trăng cây gạo, giã nát hoà với lòng trắng trứng gà, đổ giấm vào nấu chín, trước dùng gừng giã nát mà xào vào và nắn sửa xương lại, khô lại thay, đến hết đau và vết thương bằng phẳng lại thì thôi.
-         Cóc to, giã nát như bùn, đắp khắp chỗ gãy, ngoài dùng những nẹp tre bện đặng bó xung quanh, buộc chặt mà giữ cho cố định thì xương tự liền.
6.   Kinh trị bị thương, vỡ sọ, gãy xương và bị đau:
-         Hành giã nát hoà với Mật trộn đều đắp vào cho đầy công hiệu ngay.
7.   Kinh trị xương gãy thịt nát:
-         Ngưu tất giã nát đắp vào.
8.   Kinh trị bị té ngã sai khớp xương, sưng đau dữ dội, hoặc khớp xương tay, chân đau cứng:
-         Cỏ lá tre cho vào ít Muối giã nát hoà với Giấm thanh, sao chín, lấy lá chuối xé rách đặt vào chỗ đau, lấy thuốc trên đắp vào, lại dùng lá chuối bọc ngoài, nằm yên từ sáng đến tối lại thay thuốc mới, cứ ngày thay 1 lần, thấy trong chỗ đau phát ngứa thì khỏi.
 
 
XX – BỊ THƯƠNG DO ĐÁNH ĐẬP.
Bệnh này da thịt đang lành bị đánh đập quá mạnh rồi sinh ra. Nên phân biệt ra ứ máu và chảy máu. Ứ máu thì nên tiêu tán đi, chảy máu thì nên cầm máu lại. Nên theo các phương sau đây mà chữa:
1.   Kinh phương trị lúc mới bị đánh (tán huyết):
-         Nước tiểu hoà với rượu mà uống nóng để tránh ứ huyết công vào tim.
-         Hành giã nhỏ, sao chín nhân lúc đang nóng đắp vào chỗ bị thương, nguội lại thay, đến tan máu thì thôi.
2.   Truyền trị bị đánh ngã hoặc bị rơi mạnh, máu ứ công vào tim đau muốn chết:
-         Lấy nước mật vịt hoà với rượu hoặc nước đái trẻ em, cho uống tỉnh lại ngay.
-         Cam chín đỏ gọ lấy vỏ mỏng có dầu, ngâm với rượu cho đặc, trong uống, ngoài xoa.
-         Huyết giác 5 thăng sắc rồi chết thêm rượu vào uống, hoặc ngâm rượu uống và xoa.
-         Quế tâm tán bột, mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu là thông huyết khỏi đau.
-         Bồ hoàng tán bột, mỗi lần uống 3 đồng cân với rượu vào lúc đói.
-         Đậu đen 5 thăng, nước 10 thăng, sắc còn 2 thăng, chia làm 2 lần uống, bệnh nặng chỉ 3 thang là khỏi.
-         Khương hoàng, Hồng hoa, gỗ vang 1 phần, dây đậu dài 2 phân, bốc làm 1 thang, sắc nước, hoà với rượu và Đồng tiện uống nóng, không cứ lúc nào.
-         Bã hem rượu, vắt lấy nước, lấy gỗ The mốc mài đặc mà uống và xoa bóp vào chỗ bị thương, sống lại ngay.
3.   Kinh trị té ngã, huyết ứ ở trong ngực, nhổ nước bọt ra máu:
-         Ngó sen phơi khô, tán bột, mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu, ngày uống 2 lần rất hay. Không có ngó khô thì dùng ngó tươi sắc nước đặc hoà với 1 chén rượu mà uống.
-         Bông sen, phơi hoặc sấy khô, hoặc nhai sống mỗi lần hoà 2 đồng cân với rượu là khỏi ngay.
-         Lá sen khô 5 cái, đốt tồn tính, tán bột, mỗi lần 2 đồng cân vào 1 đến đồng tiện, uống nóng trước khi ăn, uống cho đại tiện ra được máu độc là khỏi ngay.
4.   Kinh trị bị té ngã hay gãy xương, máu ứ ngực bụng đau nhức hoặc kết thành hòn cục, hoặc khí tắc, đại tiện không thông, điên hoảng muốn chết.
-         Đỉa sao với vôi chô đến lúc đỉa khô vàng thời bỏ vôi dùng đỉa nửa đồng cân và hột bìm bìm đen 2 đồng cân, 2 vị đều tán bột , rồi uống với rượu nóng, độ nửa giờ sau lại uống thêm hạt bìm bìm đen tán bột 2 dồng cân để tống mạnh. Hễ thấy xổ ra hết máu độc sắc tím đen, từng cục thì thôi uống.
-         Móng ngựa chân bạch, đốt cháy hết khói, mỗi lần hoà 1 đồng cân với rượu, ngày uống 3 lần, đêm 1 lần, huyết hoá ra nước, ra theo đại tiện là khỏi.
-         Bông nàng, Gỗ vang, Hồng hoa, nửa phần. Nghệ sao vàng đều nửa phần’ bốc làm 1 thang, đổ nước vào 1 bát, Rượu 1 chén, Đồng tiện 1 chung,cùng sắc còn 7 phần, uống nóng không c71 lúc nào.
5.   Kinh trị bị ngã từ trên cao xuống, ú máu dập xương:
-         Gạc hươu đẽo ra, tán bột, mỗi lần uống 3 đồng với rượu, ngày uống 3 lần.
-         Lá quít rừng, Dây bạc sau, cùng giã, vắt nước uống lấy bã đắp vào vào lúc thời hết sưng, khỏi bệnh, rất hay.
-         Cây vú bò, giã nát hoà với rượu ngon muối trắng chút ít sao nogn1 mà đắp vào, rất hay.
6.   Kinh trị vị đánh đập, lở loét đau nhức:
-         Hột trám xanh, mài với nước, thường thường xức vào chỗ đau là hết sưng, khỏi đau, rất hay.
-         Cua đồng 2 con, giã nát, hoà với 1 chén rượu đun sôi cho uống, bã đắp vào chỗ đau.
-         Hèm rượu sao qua, nghiền nát, lấy giấy phủ lên chỗ đau, đắp hèm rượu lên giấy lúc lâu chỗ đau như có kiến bò, khí nóng bốc lên thì tan.
-         Quảa à già cắt lát dầy để lên miếng ngói mới, sấy khô, tán nhỏ, lúc dùng uống 2 đồng với rượu nóng. Một lúc sau hết sưng đau mà không có dấu vết gì.
-         Lá mần tươi giã nát rịt vào là hết sưng.
-         Dầu mè, hoà với rượu cho uống và đối lửa trên 1 mảnh đất cho nóng rồi nằm lên là thấy sưng đau đều mất hết, và sau cùng không có dấu vết gì cả.
7.   Kinh Trị té ngã bị thương:
-         Vỏ rễ dâu, lấy nhiều, cạo bỏ vỏ vàng goài, đập nát sắc nước nhào thành cao xức vào là khỏi, không sinh ra ứ huyết.
-         Lõi cây thông hay huyết giác, cắt nhỏ, đổ rượu vào sắc uống là yên.
-         Gừng sống giã nát, cho rượu vào, sao chín đắp vào, tan huyết hết đau, rất hay.
-         Lá tía tô, giã nát, đắp vào, miệng lở tự kéo lại.
8.   Kinh trị bị thương không trầy da nhưng thị bị tổn hại:
-         Củ cải, giã nát, rịt vào rất tốt.
-         Nước mật heo xức vào, tiêu ngay hoặc lấy tuỷ trong xương heo đực, ngày đêm xát vào chỗ sưng, rất hay.
9.   Kinh trị máu chảy ra không ngớt, thuốc này làm cho không mưng mủ và sau khi khỏi không có sẹo, rất hay:
-         Lá tía tô áp vào chỗ chảy máu, đồng thời lấy Bột tía tô rắc vào là cầm máu ngay.
10.               Kinh trị bị thương trầy da chảy máu:
-         Có tím bấc nhai nhỏ đắp vào là khỏi ngay.
11.               Kinh trị bị đánh đập, lở loét:
-         Lòng đỏ trứng gà, nhiều ít tuỳ nghi, đổ vào cái bát xanh rán ra dầu mà sức khỏi ngay.
12.               Kinh nghiệm về thức uống để bị đánh mà không đau (Xình tả):
-         Dùng sáp ong cắt nhỏ, nấu lên hoà rượu vào mà uống thời bị đánh không biết đau.
13.               Truyền trị bị đánh đập gần chết:
-         Lá thanh tảo 1 nắm giã nát, Đồng tiện nửa bát, Chanh 1 quá, vắt lấy nước hoà vào, bỏ bã, đổ cho uống là sống lại ngay.
 
XXI – BỊ PHỎNG (BỎNG)
Phỏng là do nước sôi hoặc lửa làm phỏng người. Bỗng bị phỏng thời da cháy nát, nóng rát đau đớn khó chịu, nên theo phương mà chữa gấp, nhất thiết không nên dùng nước lạnh, bùn lạnh hay thuốc lạnh, vì khi nóng gặp lạnh hay thuốc lạnh ngăn cản thì độc vào sâu làm hại gân cốt, cho nên phải kiêng giữ.
1.   Kinh trị bị phỏng lửa gần chết:
-         Nước tiểu trẻ em cho uống nhiều rất công hiệu.
-         Trầu không hái lá già, giã nát hoà với rượu, dùng lòng gà chăm phết lành 100%
2.   Kinh trị bị phỏng lửa chưa phồng da:
-         Hạt dành danh đốt cháy, tán bột, trộn với dầu mè bôi vào là khỏi ngay.
-         Lá trắc bá để sống giã rất nhỏ, đắp vào buộc chặt 2, 3 ngày, hết đau mà không có vết thẹo, rất hay.
-         Vỏ cây liễu đốt ra tro, tán nhỏ rắc vào là yên.
-         Lá dâu già, đốt tồn tính, tán bộ trộn với dầu mè mà bôi, ngày 3 lần là khỏi.
-         Nước mật heo trộn với bột Hoàng bá bôi vào rất hay.
-         Vỏ ốc ở vách đất đã lâu năm, đốt ra tro trộn với dầu mè phết vào.
-         Xương hổ, đốt cháy tán bột, trộn với lòng trắng trứng gà phết vào là khỏi
-         Rêu đất ở tường cổ, đốt ra tro, trộn với dầu mè mà xức, rất hay.
-         Vừng sống giã nát như bùn, đắp vào rất hay, không có vết thẹo.
-         Củ cải tuơi, giã nát vào nếu không có củ thì dùng hột cũng được.
-         Lòng trắng trứng gà mà mài mực xức vào nếu được thứ mực tàu càng công hiệu.
-         Trứng gà luộc chín, lấy lòng đỏ bỏ vào chảo thau rán ra dầu mà bôi, càng hay.
-         Dưa chuột 3 quả, hái vào 5 tháng 5 âm lịch bỏ vào trong bình trát kín miệng, treo ở ngoài hiên, lúc dùng lấy nước trong bình phết vào, rất hay.
-         Lá phù dung, lá dâu 2 vị bằng nhau. Lấy vào mùa sương phơi râm để dành, lúc dùng tán nhỏ, đắp vào nếu khô thì hoà với mật mà đắp vào.
-         Nhai lá trầu không cho nhiều phun nước cốt vào chỗ phỏng là hết đau mà không phồng da, thật là phương thuốc thần.
3.   Kinh trị bi khói đen chết ngạt: Lá củ cải giã nát, vắt lấy nước, cạy miệng đổ vào là tỉnh.
 
 
XXII – BỊ THƯƠNG TÊN ĐẠN KHÔNG
Bị thương tên đạn là trong chiến tranh không may bị, nhẹ thì bị thương ở ngoài da, nặng thì sâu vào trong thịt. Lại có thứ tên tẩm thuốc độc, người trúng phải thời chết, nay biên những phương thuốc chữa ra đây, nên dự sẵn sàng, để tránh khó khăn trong lúc cấp cứu.
1.   Kinh trị tên độc của bọn thổ phỉ trong rừng sâu bắn trứng, người bị thương có thể chết ngay:
-         Đậu đen to hột, nấu nước hoà với nước chàm, Tiết dê hoặc tiết heo mà giải độc, ngoài dùng nước lá chàm, xức vào, không có nước chàm thì lấy Thanh dại hoà với nước mà thay.
-         Cành lá chàm giã nát, vắt lấy nước uống, bã đắp vào, nếu không có lá chàm thì lấy vải xanh nhuộm chàm, vo vào nước mà uống, lại lấy vài ấy còn ướt đắp vào vết thương là khỏi. Nếu mũi tên không rút ra được thì dùng Chuột cống 1 con, mổ lấy óc và gan, nghiền nát đắp vào là hút tên ra ngay.
-         Rễ lau rửa sạch đập dập, sắc nước đặc mà uống là khỏi.
2.   Kinh trị mũi tên vào thị không rút ra được:
-         Cứt dê đốt cháy tán bột, trộn với mỡ heo mà bôi, khi rút tên ra được thì thôi.
-         Ngà voi đẽo lấy 1 nắm, tán nhỏ, hòa với nước, đắp vào thì tên ra ngay, hoặc mài với nước cơm mà bôi vào
-         Chuột cống đực 1 con, lấy thịt cắt ra từng miếng sấy khô, tán nhỏ, mỗi lần uống 2 đồng cân với rượu nóng, thấy ngứa là tên ra.
-         Trùn đất 14 con, dùng thứ khoang cổ thì tốt, bỏ vào 1 cái đĩa bằng đồng, gia thêm 1 lạng muối, phơi nắng đợi đến lúc hóa nước, thì lấy nước phết vào, chốc lát nổi ngứa là tên ra
-         Ba đậu tươi, nửa hột, bóc vỏ sao qua, Bọ hung 1 con (có phương thì dùng con Ngựa trời thay Bọ hung) đều giã nát, đắp vào, 1 lát thời hết đau, hơi ngứa thời cố chịu, đến khi ngứa lắm thì lắc và nhổ tên ra, lại lấy Hoàng liên và Quán chúng sắc nước mà rửa gấp, và dùng sắp ong nấu với dầu mè thành cao đắp vào là khỏi hẳn.
-         Dế nhũi 5, 6 con, giã nát, vắt lấy nước, nhỏ vào vết thương 4, 5 lần là tên sẽ trồi ra.
-         Bọ hung chết 2 con, bỏ vỏ, lấy thịt trắng và tóc đàn bà chút ít, đốt ra tro, 2 vị cùng tán nhỏ, trộn với dầu mè bôi vào, đợi đến lúc phát ngứa, lấy tay ấn vào 1 bên mà rút tên ra.
3.   Truyền trị mũi tên và chông tre, gỗ đâm vào thịt, lặn vào chỗ kín, không ra được, hoặc lâu năm thị đã bọc kín, không ra:
-         Ăn cà mên, nhiều ít tùy ý; 5,3 ngày tự nhiên lồi ra.
4. Kinh trị mũi ở tên không cổ họng và các xương khác không ra được:
- Chuột cống 5 con, lấy gan giã nát đắp vào, lấy óc tủy và huyết ở đầu đắp vào rất hay.
5. Kinh trị tên đạn xuyên vào thịt không ra:
- Xén tóc 1 con, thứ 1 sừng càng nhỏ thì càng tốt, hàn the, 1 cục nghiền nhỏ. Hai vị cùng bỏ vào trong bình cho vào ít nước, lâu lâu tự hóa ra nước, lúc dùng lấy nước ấy nhỏ vào tên đạn rơi ra, rất hay.
- Tán nhót, dây chìa vôi, lá canh châu, củ tầm sét đều bằng nhau, cùng giã nát, đặt vào, dùng lá chuối bọc ngoài, 1 đêm thì mảnh đạn tự trồi ra.
6. Kinh trị tên đạn ở trong xương thịt lâu năm không ra:
- Sùng đất 5 con, dế nhũi 3 con, hai vị đều bằng nhau phơi khô, đậu đỏ 1 phần, cá gáy muối 1 lạng, hàn the 1 đồng, hồng hoa 3 đồng, các vị đều tán bột, giã lẫn với cá gáy muối làm viên bằng hột đậu xanh, mỗi lần dùng 1 viên áp vào vết thương, nếu vết thương đã kéo kín miệng lại, thì khêu cho vỡ ra mà đắp vào, ngày thay 1 viên, chỉ 3 viên (nếu sâu thì 5 viên) là tên đạn trồi ra được, rất hay.
 
XXIII -BỊ THƯƠNG MŨI NHỌN
 Bị thương mũi nhọn là mũi nhọn các thứ tre gỗ loài kim loài đá xóc vào tay chân, chảy máu không ngừng, hoặc sưng kết thành mủ, hoặc mũi nhọn gãy vào trong không ra được, nên chiếu theo phương mà chữa.
1. Kinh trị bị thương vì dao rựa hay các vật bằng kim loại khác làm nứt thịt chảy máu, cùng bị tre gỗ xóc vào thịt không ra được.
- Hoàng lực 5 lạng, bạch lực 5 lạng, độc lực 4 lạng mà xát lát, thạch giải (cua đá) 3 lạng. Các vị phơi khô, tán bột, luyện hồ làm viên, lớn bé tùy ý, lúc dùng tùy vết thương nặng hay nhẹ mà dùng thuốc nhiều hay ít, nhai nuốt nước, bã đắp vào chỗ vết thương, nhưng chườm 1 lỗ nhỏ để khỏi bịt hơi mà sưng lên.
- Dùng thêm thạch giải 1 lạng còn thì theo như phương trên, là 1 phương thuốc chữa vết thương rất hay.
2. Kinh trị đứt tay hoặc bị tre đâm chảy máu:
- Dội nước tiểu của bản thân 3, 4 lần là cầm máu ngay, nếu có văng nước lạnh vào thì không can gì.
3. Kinh trị mũi kim đâm vào thịt không ra được.
- Hạt thầu dầu 1 lạng giã nát lấy 1 lần lụa bọc ra ngoài, rồi đặt thuốc lên trên vết thương mà lấy mũi kim đã trồi ra thì tự nhổ đi. Hoặc gia thêm cùi bạch mai nhục (mơ nuôi) càng tốt.
- Mủ cóc trát lên vết thương, lại lấy lá cây bạch lực (cây gai kim), giã nhỏ, đặt lên trên giấy có mủ cóc, bỗng chốc rơi ra.
- Dế dũi giã nát, đắp vào 1 lúc thì mũi kim trồi ra ngay.
- Cạo 1 nắm ngà voi, lấy cùi của 1 quả mơ, sắc nước đặc, thường xức vào, thì mũi kim hóa mềm rồi ra.
- Gạc hươu đốt tán nhỏ trộn với nước mà bôi vào là ra ngay; nếu lâu thì bôi 1 lần nữa thì ra ngay.
- Gàu trên đầu đắp vào là ra ngay.
- Lông cánh quạ 3, 4 đồng, đốt tán nhỏ trộn với giấm mà bôi là ra, rất hay.
- Thịt heo, cắt nhỏ hơ nóng rịt vào thì kim ra ngay; lâu ngày cũng công hiệu
- Nước tiểu mới còn nóng đắp vào.
- Mắt cá gáy, đốt tán bột nhỏ vào thấy nước chảy ra là khỏi, không có mắt cá gáy thì dùng thứ cá khác cũng được.
- Thực thông, đắp vào chỗ đau, lấy vải băng lại 4, 5 ngày không đau, không ngứa và tự rơi ra.
- Cứt dê, đốt tán nhỏ, trộn với mỡ heo, xức vào, kim tự ra lúc nào không biết.
- Cứt dê hòa với nước chút ít mà bôi vào
- Lấy lông đuôi gà trống đen 14 cái, đốt ra tro, tán nhỏ trộn với sữa, bôi vào, tự rơi ra.
- Vỏ quế, lột bỏ vỏ ngoài, tán nhỏ, sáp ong, 2 vị bằng nhau, nấu chảy khuấy đều, trước hết dùng 4,5 lần giấy dán lên trên, rồi dùng lửa hơ nóng, cho thuốc chảy ra, nhỏ xuống trúng giữa miệng vết thương, thì kim gãy tự ra.
- Đậu sị nhai nhỏ, đắp vào kim tự ra.
4. Kinh trị gai nọc đâm vào sinh lở đau:
- Lá mận, lá đào giã nát lấy nước xức vào là công hiệu.
- Đậu đen nấu nước tẩm vào là khỏi.
5. Kinh trị gai đâm, chạm phải nước sinh đau.
- Cành dâu 3 cành, đốt trên lửa than, cho cháy đứt đôi ra rồi lấy dầu dứt đó dí lên chỗ đau, nguội lại thay, vết thương tự phá vỡ, rồi lấy rễ hẹ, giã vắt lấy nước xức vào, buộc chặt bả lại, nếu còn sưng thì cứ thế mà làm.
- Lá hẹ nướng chín đang nóng rịt vào, tự khỏi, hoặc gia thêm lá chàm cũng công hiệu.
 
XXIV THÚ DỮ CẮN
Thú dữ cắn bị thương nhẹ thì đau ở ngoài da nặng thì độc vào tạng phủ mà nguy khốn nên tùy từng giống mà dùng phương.
1. Kinh trị bị gấu, hổ cắn:
Bỏ sắt vào nước nấu sôi thật kỹ, đợi đến lúc nước nguội bớt, thời rửa vết thương để trừ độc rồi sau dùng thuốc xức vào để cho độc khỏi phạm vào trong. Dùng củ sần dây tươi, giã lấy nước uống và rửa chỗ miệng vết thương rồi dùng phèn phi tán bột rắc lên vết thương là khỏi. nếu không có sắn dây thì lấy gừng sống mà thay
2. Kinh trị bị hổ cào cấu bị thương
Dầu mè 1 bát vừa ướng lại vừa rửa hco64 bị thương là khỏi
Vãi nguộm chàm, cuộn lại làm mồi đốt lửa 1 đầu, cho vào trong ống tre, đưa khói xông vào chỗ lở. Lại dùng củ sắn dây, sắc đặc, uống 1 ngày 3 lần, ngoài rửa mỗi ngày 10 lần là khỏi.
Sùng đất, giã nát đắp vào, ngày 2, 3 lần lần là khỏi.
Con Khương, tán bột, rắc vào rất công hiệu.
Rượu thường uống cho thật say, rồi mửa lóng ra là khỏi.
3. Truyền trị chó điên cắn, khi mới bị cắn thì trên đỉnh đầu người ấy nhất định có 1 sợi tóc đỏ, phải tìm nhổ đi ngay, sau sẽ dụng thuốc chữa. Các phương sau đây, dầu đã ngợp nước cũng chữa khỏi.
Cây ké hoa đào, 1 nắm to, rửa sạch vò lấy 1 bát nước đặc, cho vào 1 muối mà uống, 10 ngày uống 1 lần, uống 10 lần thì khỏi. Lúc mới bị cắn thì lập tức lấy dây đau xương, giã nát với ít vôi buộc vào khoảng giữa chỗ bị cắn để độc khỏi chạy vào tim. Nếu không thì ngay sau ngợp nước, khó cứu
Rau giêu 1 nắm, lá trầu nửa nắm, nõn da lông nửa nắm, nước 1 bát, vò lấy nước đặc cho uống, bã đắp vào chỗ đau, mỗi sáng uống 1 lần, 7 này dứt nọc.
Lập tức dùng kim chích vào cho ra máu, lấy nước tiểu rửa sạch, rồi lấy 1 nửa vỏ hột đào nhét đầy phân người vào, úp lên lỗ rốn, để ngải nhung lên vỏ hột đào mà cứu, Vỏ hột đào chát, phân kho lại thay đi, cứ cho đến 100 mồi, ngày hôm sau lại cứu 100 mồi, cứ thế 5, 6 ngày sau lấy Nam tinh, Phòng phong 2 vị bằng nhau, tán bột, trước lấy nước súc miệng nhổ ra rửa sạch chỗ bị thương, lại lấy bông lau khô, rồi rắc bột 2 vị thuốc trên vào, rất công hiệu.
Lá cây vông gạo (có lá quanh năm), 1 nắm, vò nước đặc, cho vào tí muối mà uống, 10 ngày 1 lần, uống 10 lần thì không lo.
Phương thuốc này không kiêng cử gì cả, ngợp nước rồi vẫn công hiệu.
Gạo nếp 3 vốc, Ban miêu (nam 7 con, nữ 9 con)
Cùng sao với Ban miêu vàng thì bỏ đi lại thay vào 7 hoặc 9 con khác nhau lại sao vàng lại bỏ đi, cứ như thế 3 lần, đợi gạo nếp cháy ra khói, bỏ hết Ban miêu, lấy nước gạo nếp tán nhỏ, hòa với dầu mè mà đắp vào, tiểu tiện đi được nhiều là tốt.
Nhân hộ thầu dầu 50 hộ nghiền với nước giếng cho nát, trước lấy nuối rửa vết cắn rồi đắp thuốc vào là khỏi.
Ô mai tán bột 2 đồng uống với rượu là khỏi.
Vỏ cây đào cạo lấy vỏ trắng, 1 nắm, nước 3 bát sắc lấy 1 bát mà uống, rất công hiệu.
Ban miêu 7 con, bỏ đầu, cánh chân, dùng gạp nếp 1 vốc, sao vàng, bỏ Ban miêu lấy gạo, củ gấu 7 phần. Đều tán bột cả 2 vị 1 lần với rượu. Nếu đau bụng lắm uống nước xào lợn 1, 2 bát là hết. kiêng mõ và kiêng trống 7 ngày.
Lá hẹ giã nát vắt lấy nước 1 bát đưa bệnh nhân vào chỗ kín gió, lấy nước lạnh rửa vết cắn cho sạch rồi mới uống lá hẹ, 7 ngày 1 lần, 49 ngày 7 lần, trong 100 ngày kiêng đồ chua, mặn, trong 1 năm chớ ăn cá tanh, và suốt đời chớ ăn thịt chó thì đảm bảo được an toàn, nếu không 10 chết 7, 8. Thuốc này rất hay
Gừng tươi, giã lấy nước, mỗi lần uống 1 thăng, uống 5, 8 lần là khỏi
Can khương tán bột, 1, 2 đồng, uống với nước và lấy gừng nướng nóng chườm chỗ bị thương, rất công hiệu.
Cạo xương hổ uống 1 đồng với nước và tán bột rắc vào vết thương, rất hay.
4. Kinh trị vết thương chó cắn:
Rêu trên mái nhà, giã nát, đắp vào.
5. Kinh trị ngựa cắn thành sưng lở đau, hoặc máu chạy vào tim đau nhức
Cỏ roi ngựa, đốt ra tro, hòa với dầu mè mà bôi là yên.
Máu mào gà thường phết vào
Ngựa cái cắn dùng gà trống, ngựa đực cắn dùng gà mái là khỏi
Rau sam luộc cho ăn nhiều là khỏi.
Cỏ ích mẫu, giã nát, trộn với giấm sao qua, đắp vào, rất tốt.
6. Kinh trị heo cắn sinh lở loét
Nhựa thông bỏ vào nồi đất, nấu lên, nhỏ vào nước không tan, rồi vát thành miếng đắp vào, rất công hiệu.
7. Kinh trị mèo cắn sinh lở loét, đau nhức
Lá bạc hà giã nát, đắp vào, công hiệu
8. Kinh trị bị nước đái chồn cáo, sinh lở, đau nhức
Nước đại ngựa bạch, đang nóng tẩm vào là khỏi.
Cành dâu đốt ra tro, nấu nước nóng mà ngâm, nguội lại nấu nóng mà ngâm, rất công hiệu.
Sáp ong hơ lửa cho chảy ra, đặt vào chỗ đau, và đốt khói mà xông, làm cho đổ mồ hôi là khỏi
Đậu sị, nhai nhỏ, đắp vào, khô lại thay, xem trong miếng thuốc có lông thì thôi, nếu chưa có lông cứ đắp.
9. Kinh trị bị người cắn, độc vào trong, sinh đau nhức, hoặc lâu thành lở loét
Yếm rùa hoặc Mai cua đinh, đố tro hòa với dầu mè, xức vào là khỏi.
 
XXV- RẮN RẾT SÂU ĐỘC CẮN (phụ: thuốc trừ sâu)
Các giống trùng đều bẩm thụ khí độc âm dương mà sinh ra: như con rết thời độc ở tại hai cái càng nơi miệng, bò cạp, ong thì độc ở tại đuôi, con rắn độc ở tại răng, độc truyền vào người thời mới biết là có hại. Nên hễ bị chúng cắn thời nên theo từng loại mà chữa.
1. Truyền trị khi vào rừng sâu bị sâu độc, rắn độc cắn:
- Thuốc lào 1 cục bằng ngón tay, nhai nuốt nước, bã xát vào vết thương là khỏi, hoặc bị độc lở ra hôi thối, thì sắc nước Lá quýt hôi mà ngâm rửa rồi nhai thuốc lào đắp vào.
- Ngải nhung cứu vào vết cắn vài mồi, thời trừ hết khí độc, rất hay.
- Hơ vết cắn trên ngọn đèn cho nước chảy ra là khỏi. Dùng dầu mè thắp đèn mà hơ.
- Ngâm rửa với rượu nóng, ngày 3 lần là lành.
2. Truyền trị rắn cắn, độc chạy vào bụng, trường bụng muốn chết.
- Vỏ cây đuối, Vỏ cây sung. Bằng nhau, giã nát, hòa với một bát nước tiểu trẻ em, rồi lấy nước uống.
- Cỏ may cả mầm và rễ, hòa với nước mà uống, nếu đã cấm khẩu thì cạy răng đổ vào bã đắp vào vết cắn là sống.
- Dùng 2 con dao cùng mài với nhau, ở dưới lấy một bát nước mà hứng lấy, cho uống là lành.
3. Kinh trị mọi thứ rắn hoặc sâu cắn bị thương:
- Cỏ ích mẫu, giã nát, đắp dầy vào, rất hay.
- Ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch, bóc lấy hột bồ kết (trai dùng tay trái bóc 7 hột, gái dùng tay phải đắp 9 hột), nếu dùng nhiều cứ theo số 7 và số 9 mà gấp 10, gấp 100 lên, sao cháy đen, Bạch chỉ nửa phần. Cùng tán bột, dùng cỏ Thài lài tía giã vắt lấy nước hòa vào làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần dùng 3 viên uống với Cỏ mối vò ra, bệnh nặng thì thuốc mài với rượu, mà đổ vào, thật là thứ thuốc khởi tử hồi sinh.
- Cứt ngỗng, đắp dày vào, rất hay.
- Lá đậu ván, đắp vào , rất hay.
- Tỏi và chua me đất 2 vị bằng nhau, giã nát, đắp dày vào, đã kinh nghiệm.
- Nấu sáp vàng chảy ra, lấy ống tre đổ vào chỗ bị cắn, đổ sáp vào trong ống tre cho sáp chảy xuống là khỏi.
- Ngài tằm, giã nát, đắp vào là khỏi.
- Mầm non cây gai, giã ra, vắt lấy nước hòa với rượu mỗi thứ một nửa mà uống, lại lấy bã rịt vào chỗ bị thương, thời các chất độc theo các khiêu mà ra.
- Rết 1 con, đốt, tán nhỏ, rắc vào là khỏi.
- Chua me đất, giã nát, đắp vào là khỏi.
- Lá đậu đen, giã nát, đặt vào rất công hiệu
- Giã tỏi lấy nước mà uống, bã đắp vào cũng hay.
- Vỏ cây bưởi bung, nhai nuốt nước, bã đắp vào công hiệu.
- Cứt người, đắp vào là tiêu, hoặc lấy nước tiểu trẻ em rửa hết máu, rồi phun nước miếng vào, rất hay.
- Rau giền tía, giã lấy nước 1 thăng mà ướng, bã đắp vết thương là khỏi.
- Gừng sống, giã nát đắp vào, khô lại thay, là công hiệu.
- Lấy cứt ráy ở tai trây đắp vào là khỏi.
4. Kinh trị rắn cắn độc xông len, 9 khiêu ra máu:
- Mòng trâu, 10 con, dùng thứ mới đốt trâu ngựa bụng còn đầy máu, đốt qua, tán nhỏ, uống với nước nóng thời khỏi ngay.
5. Kinh trị rắn cắn, vết thương lở loét, trăm thứ thuốc không khỏi:
Trước lấy nước mới múc rửa sạch chỗ thối nát cho lòi gân trắng ra, lấy bông thấm khô nước, Bạch chỉ giã nát thêm Đởm phàn, Xạ hương chút ít, nghiền nhỏ, xức vào, nước độc ào ra, ngày ngày xức vào 1 ít, xức suốt cả tuần thì lành lại như thường.
- Hột thì là nghiền bột rắc vào rất hay.
6. Truyền trị rết, nhện cắn người:
- Vỏ rễ dâu cạo lấy vỏ trắng, nhai nhỏ đắp vào là khỏi ngay.
7. Kinh trị rắn rết:
- Tỏi 1 củ giã nát, mài xát chỗ vết cắn là khỏi.
- Ốc sên giã nát, đắp vào rất hay.
- Cứt gà đen trộn với nước mà đắp.
- Rau sam giã nát, đắp vào rất công hiệu.
- Con nhện giã nát đắp vào. Trước lúc đó lấy một con nhện sống để vào chỗ bị thương cho nó hút độc, vì nó hay chế ngự được. Ta thử bắt 1 con nhện giã nát đắp lên trên mình con rết, là con rết tan ra từng đốt.
Trước lấy gàu trên đầu đắp vào chỗ bị thương, lại dùng giấy bản cuộn lại làm thành 1 cái mồi, tẩm dầu mè đốt xông lên khói vào chỗ bị thương, là công hiệu ngay.
- Lấy một nhánh tỏi nhai nhỏ, đắp vào là khỏi.
- Củ cỏ cú nhai nhỏ đắp vào là khỏi
- Hột mè nghiền nát đắp vào là yên.
8. Kinh trị rết và nhện cắn.
- Mài đồ sắt vào giấm rồi lấy nước phết vào là khỏi ngay.
- Máu mồng gà phết vào là khỏi.
- Móc nước miếng trong miệng gà bôi vào là khỏi.
9. Kinh trị bệnh hùm cắn người, độc giống như độc rắn.
- Lá cây ké đầu ngựa giã vắt lấy nước 1 chén mà uống, bã đặt vào chỗ cắn.
10. Kinh tri nhện hùm cắn, liền nổi sưng đau gần chết mà khó cứu chữa.
- Lá chàm giã nát cho vào ít Xạ hương và Hùng hoàng mà đắp vào rất công hiệu, hoặc lấy thử thuốc ấy mà đặt vào con nhện, là nhện hóa ra nước ngay.
- Rễ hẹ nhai nhỏ, đắp vào là khỏi.
- Gừng sống giã vắt lấy nước, hòa với bột sắn dây nhão như bùn, đắp vào là khỏi.
- Lấy nước tiểu (thứ lâu ngày càng tốt) bôi vào chỗ bị cắn, lại dùng cứt gà sáp ngâm vào rượu mà uống. Nếu không thì độc chạy vào chết người.
- Dồn 1 con trùn vào trong gọng hành buộc hai đầu lại, không cho hơi lọt vào, rồi lắc đi lắc lại cho trùn hóa ra nước, lấy nước ấy bôi vào là khỏi.
- Gừng sống nướng nóng xát lát đặt vào, nguội lại thay rất hay.
- Dầu mè hòa với muối, xát vào là yên ngay.
11. Kinh trị nhện và ong độc cắn
- Tổ tò vò hòa với Giấm đắp vào thì khỏi.
12. Kinh trị ong độc đốt.
- Lá bạc hà giã nát đắp vào là khỏi.
- Thanh hao nhai nhỏ đắp vào là yên
- Măng tre giã nát đắp vào là khỏi
- Rau sam giã nát đắp vào là khỏi
- Rau dền vò xát vào rất tốt.
- Lấy gàu trên đầu đắp vào là khỏi ngay.
13. Kinh trị các thứ sâu bò vào lỗ tai.
- Nước hành hoặc nước hẹ đổ vào là sâu ra ngay, hoặc Thịt heo nướng thơm để bên lỗ tai, sâu bò ra ngay.
- Lá đào giã vắt nước nhỏ vào lỗ tai.
- Nước đái mèo nhỏ vào trong lỗ tai.
- Mỡ heo nướng vàng áp vào lỗ tai hồi lâu sâu ra.
- Rơm lúa nếp đốt ra tro, hòa với dầu mè, mà nhỏ vào là ra.
- Gừng sống giã lấy nước nhỏ vào chút ít là ra.
- Sữa dê nhỏ vào rất công hiệu.
- Giấm thanh đổ vào đứng dậy là ra.
- Đút ống trúc vào lỗ tai, nhờ người khác ngậm mà hút ra, cách này tốt hơn cả.
14. Kinh trị rết chui vào lỗ tai.
- Để miếng thịt gà bên lỗ tai là ra ngay.
- Dầu mè nhỏ vào trong lỗ tai, đến lúc rết ra thì thôi.
- Nhện 2, 3 con, nghiền ra với chút nước nhỏ vào tai.
15. Truyền trị đỉa chui vào lỗ tai.
- Lấy mật ong nhỏ vào, đỉa chết ngay mà rơi ra.
16. Kinh trị kiến bò vào trong lỗ tai.
- Xuyên sơn giáp đốt tán bột, hòa với nước đổ vào là ra ngay.
17. Kinh trị con sên nhớt (trơ) chui vào lỗ tai.
- Giã tỏi lấy nước đổ vào tai, hết sâu bò ra là khỏi.
- Trùn 1 con đút vào trong gọng hành, cột hai đầu hóa ra nước, lấy nước đổ vào tai, thì sên nhớt hóa ra nước mà ra.
18. Kinh trị vướng vào độc rắn, độc nước khe, độc ở cát, độc con nái (xạ công) sinh cấm khẩu, mờ mắt, chân tay co cứng, độc chạy vào trong bụng kết thành cục, để lâu thì khó cứu.
- Mầm non cây ké đầu ngựa 1 nắm giã nát, lấy nước hòa với rượu nóng mà đổ cho uống, lấy bã đắp vào chỗ bị thương là lành, kiêng ăn thịt heo.
- Rau giền tía giã lấy nước 1 thăng cho uống, ngày uống 2 lần, rất công hiệu.
- Rau sam giã lấy nước một thăng cho uống, bã đắp vào, rất công hiệu.
19. Kinh trị sâu độc bị con nái sinh lở đau.
- Hạt cải trắng tán nhỏ hòa với rượu, nặn thành bánh đắp vào, nửa ngày là thôi.
20. Kinh trị bị độc sâu rọm da nổi đỏ đau nhức chịu không được.
- Rau sam giã nát đắp vào rất hay.
21. Kinh trị chạm vào lông sâu rọm ngoài da ngứa trong thịt đau, thậm chí lở loét khó lành.
- Đậu sị 1 vốc, dầu mè nữa chén, cùng giã cho mềm, đắp đầy vào chỗ bị thương, độ một lúc đưa thuốc ra có lông sâu rọm phân ra rõ ràng, đem chôn đi, rồi sắc nước Bạch chỉ mà rửa. Nếu lở loét, thì cạo Mai mực rắc vào rất công hiệu.
22. Kinh trị người và súc vật bị lở loét sinh giòi.
- Đại hồi (thứ tám cạnh) sao vàng tán bột, hòa với rượu bôi vào thì giòi ra hết.
23. Kinh trị bị nước đái của sâu độc (quắc sưu), thịt phồng lên như những hột gạo, trong có mủ trắng, nóng rét đau nhức.
- Vỏ cây hòa cạo lấy vỏ trắng, giã nát, ngâm giấm nửa ngày mà rửa tự khỏi.
24. Một truyền phương trừ muỗi.
Ngày 5 tháng 5 âm lịch, vớt bèo phơi khô đốt lên mà hun rất hiệu nghiệm.
 
XXVI - NĂM CHỨNG TUYỆT
Năm chứng tuyệt là :thắt cổ chết, bị vật nặng đè chết, nằm ngủ thấy ma đè, thấy quỷ sợ hãi mà chết, chết rét. Người ta có sống thì tất có chết, nhưng chết một các bất ngờ thì không phải là mạng đáng chết, cho nên nếu có người chết bất ngờ mà xem ở vùng tim còn nóng, thời dẫu đã chết một ngày cũng còn cứu được.
Nên tùy từng loại, chọn phương mà chữa.
1. Phương thuốc kinh trị năm chứng tuyệt.
- Bán hạ tán nhỏ, lường bằng hột đậu, thổi vào trong lỗ mũi, cho nháy sống mũi là sống.
2. Phương pháp cấp cứu kinh nghiệm cứu người chết thắt cổ mà ở vùng tim còn nóng.
- Trước hết từ từ cởi dây thắt cổ, không nên vội cắt, hạ xuống đặt nằm trên nệm đầu hơi dốc xuống, đễ cổ họng cho ngay, tay bịt miệng mũi, chớ cho hở hơi, một người dùng chân đạp vào hai vai, dùng tay kéo tóc giữa đỉnh đầu , nên làm cho mạnh cho gấp, không nên gián đoạn, một người lấy tay xát vào lồng ngực, co duỗi tay chân, nếu tay chân đã cứng, cũng cố dần dần co lại. Lại khiến người lấy áo đắp mền kín chặt ở hậu môn, chớ cho tiết khí, lại lấy ống tre thổi vào hai lỗ tai cho hơi từ miệng ra như hơi thở. Nếu mắt nhắm thì lấy tay xoa xát ở mí, luôn luôn không rời, chốc lát lấy ít gừng sống sắc nước, hoặc lấy nước cháo mà đổ vào, cho nhuận cổ họng, cứ làm mãi, dần dần nạn nhân cử động được mới thôi. Phép này làm từ sáng đến tối, thời đầu đã chết lạnh, cùng sống lại được, còn từ tối đến sáng (vì âm khí thịnh) thời khó cứu, hễ tim, mắt, miệng, bụng hới âm dẫu chết đã 1 ngày trở lên cũng còn cứu sống, trăm lần cứu được cả trăm lần.
Cứu huyệt Dũng tuyền (giữa lòng bàn chân), trai chân trái, gái chân phải, cứu ba mồi thì sống lại.
3. Kinh trị thắt cổ mà kinh khí chưa tuyệt.
- Chất trắng trong cứt gà 1 đồng cân, rượu 1 chén, hòa đều đổ vào lỗ mũi, sống lại ngay.
- Lá chàm giã vắt lấy nước đổ vào là sống.
- Tước lấy cái lõi nhọn của cây hành, dùng ngoáy vào trong lỗ mũi, có máu ra thì sống.
- Bồ kết tán bột, thổi vào trong lỗ mũi gây nháy mũi, hơi thông thì sống.
- Máu màu gà trai dùng gà mái, gái dùng gà trống, ngay lúc ấy, cởi từ từ thắt lưng, không nên vội cắt, kíp đổ máu gà vào trong miệng để an tâm thần.
4. Kinh trị nằm ngủ thấy ma đè chết, nhưng tim người bệnh vẫn còn nóng.
Kíp đỡ ngồi dậy, lấy tay kéo tóc, dùng Bán hạ tán bột, thổi vào lỗ mũi, hơi tỉnh lại lấy Nước gừng dùng Dầu mè trộn đều mà đổ, sau rồi cho uống thuốc, nếu không có thuốc thì lấy nước tiểu trẻ em đổ vào.
- Lấy cành cây đào, cây liễu trỏ về hướng đông đều 7 tấc, sắc nước đổ cho uống là sống lại.
5. Phép chữa chết đuối đã kinh nghiệm
- Trước lấy dao cạo cạy răng, để ngang vào 1 chiếc đũa, cho nước ra được, nhất thiết chớ dốc ngược lên là khí tuyệt ngay. Nên chọn 1 người khỏe mạnh, hốt 2 chân người chết đuối lên trên vai mình, cho hai lưng sát nhau, cúi lom khom mà đi cho ra hết nước; Sau lấy rơm, nếu không có rơm thì dùng tro bếp, đất khô hoặc đất vách nhà, rải lên trên đất, đặt người chết đuối nằm ngửa lên trên, lại lấy tro cùng đất phủ lên, chỉ chừa miệng và hai mắt, cho hơi nước thấm vào trong đất, lại kíp lấy ống tre đút vào miệng, tai mũi lỗ đít, đều cùng nhau mà thổi hơi vào, để cho hơi trên dưới thông nhau, lại dùng Bán hạ tán bột nhét vào lỗ mũi, dùng Bồ kết tán bột gói vào lụa nhét vào lỗ đít, một cốc nước chảy ra thì sống.
- Kíp cởi áo và thắt lưng, dùng ngải đốt giữa rốn 3 mồi, lại cho hai người lấy ống tre thổi hơi vào hai lỗ tai mà sống.
- Bồ kết 3 đồng, muối 1 lạng, quế 1 đồng, hoàng lực 1 lạng, đều tán nhỏ, mỗi lần dùng 1 đồng nhét vào trong ống tre, thổi vào trong lỗ đít, cho nước chảy ra và dùng muối đắp vào lỗ rốn, đổ ngải lên trên cứu 3 mồi là sống.
- Trước lấy muối rang đặt vào rốn, đặt nằm trên giường, chân sau giơ cao, đợi nước chảy ra, chớ dốc ngược cho ra nước thì tuyệt khí mà nguy.
- Lá gấu và vỏ cây vông, giã nát hòa với nước mới múc, đắp lên trên đầu và khắp mình, và trên rốn, lúc lâu là dùng muối đắp lên rốn, lấy ngải cứu 3 mồi là sống.
6. Kinh trị bỗng nhiên hôn mê chết ngất, nhưng mạch còn đập ghé vào tai mắt mà nghe, thì hình như có tiếng thở từ nách (ngực)
Phàm thình lình bị ngã lăn ra chết giấc mà nhắm mắt, thì chớ thắp lửa soi, mà lại cắn gót đau thật đau vào gót chân và chỗ giáp móng chân cái, lại nhổ nước miếng vào mặt là tỉnh lại.
Lại tán bột - Thạch xương bồ, thổi vào lỗ mũi và lấy Quế tán bột bỏ vão dưới lưỡi, rồi lấy nước Rễ xương bồ giã nát đổ vào là khỏi.
- Lá hẹ lấy nước, thổi vào trong hai lỗ mũi hoặc mài sừng tê giác cho uống.
- Bán hạ tán bột thổi vào lỗ mũi là tỉnh, hoặc Bồ kết tán bột thổi vào cũng được.
7. Kinh trị trúng mọi khí độc hôn mê bất tỉnh.
- Lấy 1 cái lò nhỏ, đốt than để vào trong, rưới giấm vào, rồi ghé mũi người bệnh vào mà xông cho hơi giấm thông vào là tỉnh lại.
8. Kinh trị trúng khí độc, bỗng nhiên ngã nhào sắp chết.
- Ba đậu bỏ vỏ, gói nhiều lần giấy, đập nát cho dầu thấm ra giấy, dùng giấy ấy cuốn lại thành mồi, đốt cháy cho khói tỏa ra vào trong lỗ mũi tỉnh ngay.
9. Kinh trị bỗng nhiên trúng khí độc mà chết ngất, hoặc lúc sẵn có bệnh hoặc ngày thường nằm ngủ, bỗng chốc mà chết tự nhiên.
Lấy lõi cây hành ngoáy trong lỗ mũi, trai bên trái, gái bên phải, vào sâu 3, 4 tấc làm cho mũi chảy máu là sống.
10. Kinh trị trúng khí độc hoặc bị bệnh rồi trúng phải, hoặc nằm ngủ mà trúng phải, rồi bỗng dưng chết ngất.
- Gà trống 1 con, đưa đầu gà hướng vào miệng người chết, cắt đầu gà cho chảy máu vào trong miệng, ngoài lấy ống tre thổi vào lỗ đít, hồi lâu lại thay người khác thổi, hơi thông được là sống.
10b. Kinh trị trúng khí độc, gió độc, chết ngất.
- Cắt đuôi heo lấy máu đổ vào miệng, trói con heo đó, cho người bệnh nằm gối đầu lên con heo thì sống đó lá phương thần tiên.
- Truyền phương: Hứng cứt trâu mới ỉa hòa rượu vào, gạ lấy nước trong đổ vào miệng cũng sẽ tỉnh.
11. Kinh trị chứng sợ ma bỗng nhiên chết ngất.
- Gà trống 1 đôi (được gà đen thì càng tốt) cắt lấy móng trên mồng đổ vào miệng, làm cho nước xuống, lại lấy gà ấy mổ bụng ra đang nóng áp vào dưới quả tim, khi nguội đem chôn đi đừng ăn.
- Dùng máu gà phết vào trên vùng tim rất hay.
12. Kinh trị đang nằm ngủ bỗng nhiên bất tỉnh.
- Chớ thắp lửa soi, chỉ nên cắn thật đau vào gót chân và ngón chân cái, lại nhổ nước miếng vào mặt, lại lấy bùn đáy giếng đắp lên mặt, để người bệnh nằm thõng đầu xuống giường, gọi tên và họ to lên là sống.
13. Kinh trị trúng khí độc chết thình lình, nôn mửa và đi lỏng đi dị không ngừng, không biết là bệnh gì, người lớn trẻ con đều bị.
- Cứt ngựa 1 cục, vắt lấy nước mà cho uống, cứt khô thì sắc nước uống cũng công hiệu.
14. Kinh trị bỗng nhiên trúng ác khí.
- Đậu đen xanh lòng, 14 hột, lòng đỏ trứng gà 1 cái, rượu nửa thăng. Trộn đều mà uống.
15. Kinh trị chứng điên cuồng tự xưng là thánh, chạy lung tung không nghỉ.
- Gà trống bạch 1 con, bỏ lông, ruột, rửa sạch, cùng với các vị gừng, hành, vỏ quýt, muối nấu canh hoặc nấu cháo cùng ăn rất công hiệu.
16. Phép cứu đã kinh nghiệm chữa được mọi chứng quan tà, ác quỷ xâm nhập, làm người sắp chết.
Lấy dây buộc chặt 2 ngón tay cái, lấy ngải đốt cho góc móng giáp nhau của ngón tay cái và 4 chỗ góc thịt của đầu ngón tay cái cũng đều đốt ngải, nếu một chỗ không đốt thì không công hiệu, đốt đến bảy mùi.
17. Kinh trị chứng bệnh hiện ra như yêu ma quỷ quái xâm nhiễm vào người, sinh ra trầm cảm giấu diếm, không chịu nói thực.
- Gạc hươu, tán bột, hòa 1 đồng với nước uống là nói được ngay.
18. Kinh trị chứng bệnh như bị yêu tà ám ảnh.
- Lấy mõm và móng chân chim bù cắt đốt, tán nhỏ hòa với nước mà uống, hoặc đốt phân trắng nó tán bột, hòa với rượu mà uống 1 đồng, chớ cho người bệnh biết rất tốt.
19. Kinh trị chứng thi chú, quỷ chú, là 1 trong 5 chứng lao truyền thi, làm cho người nóng rét li bì, im lìm lặng lẽ, không biết đau gì mà không chỗ nào là không đau, mắc bệnh qua năm này qua năm khác, rồi đến chỗ chết mà chết lại truyền bệnh cho người kế cận.
- Đào nhân 50 hột, giã nát như bùn, nước 4 thăng sắc uống để cho mửa, nếu mửa không hết thì 3, 4 ngày sau thì làm cho mửa, rất công hiệu.
20. Kinh trị chứng sợ kinh, bỗng nhiên phạm vào người như hình dao đâm. Ngực sườn, bụng trên, bụng dưới đau, xoa bóp không được, hoặc thổ huyết đổ máu cam, đại tiện ra huyết.
- Rượu ngon hít vào trong lỗ mũi, là công hiệu.
- Ngải cứu, vò nát lấy 3 cục bằng quả trứng gà, nước 5 thang sắc còn 2 thăng cho uống dần.
21. Kinh trị chứng kinh sợ thổ huyết, bụng trên bụng dưới nhói đau
Phân chuột, tán bột, 1 đồng, hòa với nước mà uống, nếu không tỉnh lại, là không phải chứng đó.
22. Kinh trị chứng trúng khí độc truyền nhiễm.
Tóc rối vò cục bằng quả trứng gà, đốt, tán bột, hòa với nước mà uống, tỉnh ngay.
23. Kinh trị trúng khí độc tim bụng và cơ lưng đau.
- Muối ăn 1 lạng dùng vải nhuộm chàm gói ngoài, đốt cho cháy đỏ, hòa vào trong rượu mà uống liền thổ độc ra mà khỏi.
24. Kinh trị trúng các khí độc tim và cơ lưng đau.
- Muội nồi 5 đồng, Muối 1 đồng nghiền bột hòa với một bát nước nóng mà uống.
25. Truyền trị bỗng nhiên nhổ nước bọt ra máu nhắm mắt há mồm, tay nắm rung giật, cắn răng chết ngất, giống như trúng phong khó gọi là bệnh gì.
- Lá cà độc dược hái cho nhiều đem nước nóng, đắp vào khắp mình mẫy tay chân sống lại ngay.
26. Kinh trị mọi chứng dịch, người ta kế tiếp nhau mà chết, cũng chữa mọi chứng dịch khác, bụng tim đau không chịu được.
Cạo lấy Vỏ cây anh đào 2 nắm, giã nát, nước 2 bát, sắc lấy một nửa, chia uống 3 lần, uống trong 2 ngày là khỏi hết.
27. Kinh trị bệnh truyền nhiễm đau tim.
- Nhân hột đào một vốc nghiền nát, sắc với nước mà uống tự khỏi.
28. Kinh trị trúng khí độc kinh sợ thổ huyết.
- Cứt bê mới sinh (bò con mới sinh chưa ăn vỏ) 1 vốc. Rượu 3 chung sắc sôi uống là hay.
29. Kinh trị con trai bị chứng kinh sọ, mình có vết xanh mà đau.
- Hoa kim ngân s81c nước uống công hiệu ngay.
30. Kinh trị đang ngủ thấy chiêm bao và thấy vật nặng đè khó thở.
Dùng cái mền nỉ gối đầu nằm là yên.
31. Kinh trị khi có bệnh thời khí trong nhà thường thấy quái lạ.
Gỗ giàng chân hương, đốt xông, là tránh khỏi phong tà, đã kinh nghiệm nhiều lần.
32. Kinh trị mùa đông chết rét, và ngã xuống nước giá lạnh mà chết, nhưng tim bụng còn nóng.
Các bài viết liên quan
Thiết kế website chất lượng cao NAM VIỆT IT