0913 840 746
Thứ sáu, ngày 29 tháng 03 năm 2024
TÌM KIẾM
TIN MỚI Y HỌC
80% BỆNH NHÂN UNG THƯ VN ĐẾN BỆNH VIỆN Ở GIAI ĐOẠN CUỐI
Mỗi năm VN có 200 ngàn bệnh nhân ung thư mới, 70 ngàn người bệnh ung thư tử vong. Trong đó, đến 80% bệnh nhân ung thư ở VN đến bệnh viện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn.
Việt Nam có 160.000 ca ung thư/năm: Vì sao ăn bẩn, độc
Mỗi năm Việt Nam có từ 130 nghìn đến 160 nghìn trường hợp mắc mới, trong đó có khoảng 85 nghìn đến 115 nghìn người tử vong do căn bệnh này.
Công bố danh sách “làng ung thư”
Theo dự án Điều tra, tìm kiếm nguồn nước hợp vệ sinh phục vụ cấp nước sinh hoạt cho một số làng ung thư của VN, các nguồn nước ăn uống, sinh hoạt tại 37 làng ung thư đều ô nhiễm nặng.
Triclosan trong kem đánh răng Colgate: vạch trần hàm lượng nguy hiểm sức khỏe
Từ sau khi Triclosan được nhiều nghiên cứu khoa học công bố là làm tăng nguy cơ ung thư, nhiều hãng sản xuất hóa mỹ phẩm đã loại bỏ nó trong thành phần sản phẩm. Chất này bị cấm ở nhiều nước Âu Mỹ. Tại Việt Nam, Triclosan cũng không còn được sử dụng trong các sản phẩm kem đánh răng, trừ Colgate. Đáp lại mối lo ngại của người tiêu dùng, Bộ Y tế cho biết Triclosan được phép sử dụng nếu hàm lượng không vượt ngưỡng 0,3%.
Cung cấp thuốc kém chất lượng, công ty dược của Mỹ bị rút giấy phép
Ngoài việc bị rút giấy phép hoạt động, Công ty Ronbinson Pharma, Inc (Mỹ) phải nộp phạt 80 triệu đồng vì sản xuất thuốc kém chất lượng, trong đó có nhiều lô glucosamine
HOANG MANG VỚI VỎ THUỐC-GELATINE
Gelatin có trong mô liên kết, xương, da của động vật và là sản phẩm được sản xuất từ da heo, da bò. Từ da heo, bò, collagen được thủy phân hóa một phần để biến thành gelatin. Như vậy để bào chế thuốc là viên nang phải có vỏ nang được chế tạo từ nguyên liệu là gelatin. Và gelatin dùng trong ngành dược sản xuất thuốc phải là gelatin dược dụng.
Kem đánh răng nào ở VN có chất gây ung thư triclosan?
Khảo sát của Kiến Thức về các sản phẩm kem đánh răng hiện nay: đều ghi rõ thành phần, không ghi hàm lượng. Câu hỏi đặt ra: chất triclosan gây ung thư chiếm tỉ lệ bao nhiêu?
HỖ TRỢ TRỰC TUYẾN

ĐƯỜNG DÂY NÓNG

0913 840 746

GĐ : NGUYỄN CÔNG KHUÔNG

[email protected]

TƯ VẤN TRAO ĐỔI

Phuongtd Thao

TƯ VẤN - HỖ TRỢ
THỐNG KÊ TRUY CẬP
3880
Đang online: 1
Truy cập hôm nay: 54
Truy cập hôm qua: 44
Truy cập trung bình: 3880
Tổng số truy cập: 3880
Your IP : 44.192.73.68
Y học Tuệ Tĩnh

TUỆ TĨNH, QUYỂN 4 - CÁC BỆNH CÓ ĐAU

QUYỂN IV. CÁC BỆNH CÓ ĐAU
I – ĐAU ĐẦU
( PHỤ: ĐẦU PHONG)
Đầu là nơi các kinh dương tụ hội, vị trí rất cao, lộ ra giữa trời đất, cho nên dễ nhiễm phải tà khí bên ngoài, hoặc nhân phong nhiệt, đờm hoả, hoặc vì khí huyết đều hư, đều có thể sinh đau đầu cả. Đau đầu hoặc đau bên phải, bên trái, đau chính giữa đỉnh đầu, hoặc đau mắt mờ tối, tim đau nóng phiền, các khớp xương đau nhức, mắt đau, tai điếc, mũi nghẹt tiếng nặng, nếu đau nặng thì trong não đau nhói, trong tim phiền loạn. Nhưng bề ngoài tuy chỉ phát 1 chứng đau đầu, mà bề trong thì cảm nhiều nguyên nhân khác nhau nên phép chữa phải xét cho kỹ.
1. Truyền trị đau đầu buốt óc, mắt mờ:
Hương phụ mễ, cúc hoa đều 2 lạng, Thạch cao 1 lạng, bạc hà nửa lạng, đều tán nhỏ, mỗi lần uống 2 đồng, sắc nước gừng và hành mà uống vào sau bữa ăn.
2. Kinh trị chứng ngoại cảm thương hàn, đau đầu như búa bổ:
Gừng sống 1 lạng, hành 14 củ, đều giã nát, nước 1 bát sắc còn 6,7 phần uống nóng đắp cho ra mồ hôi thì lành.
3. Kinh trị đau đầu 1 bên, hay chính giữa, đau đầu phong:
- Ngải cứu khô vò nát, dùng sáp vàng hơ chảy, phết vvào tờ giấy đem Ngải cứu rải lên tờ giấy ấy, cuộn lại như điếu thuốc, châm lửa lên khói để xong đau bên trái thì xông vào lỗ mũi bên phải, đau bên phải thì xông vào lỗ mũi bên trái lành ngay.
- Bồ kết tuỳ dùng nhiều ít, ngâm nước, mùa xuân mùa thu ngâm 5 ngày, mùa hạ 2 ngày rửa sạch, lấy miếng ngói mới đặt lên sấy khô tán bột, mỗi lần uống 2 ,3 đồng với nước trà ấm vào sau bữa ăn
4. Kinh trị đau đầu 1 bên hay đau đầu ngay chính giữa:
- Củ cải củ giã sống vắt lấy nước năm ba giọt, nằm ngữa, tuỳ bên phải bên trái nhỏ vào lỗ mũi 1 chốc thì lành. Phương này chữa lành không biết bao nhiêu là người.
- Lá thầu dầu tía 1 nắm, lá ké đầu ngựa 1 nắm, lá quýt hối nắm, đuề giã nát, xào nóng chia làm 2 túi chườm vào chỗ đau, nguội thì thay, rất hay.
5. Kinh trị đau nửa đầu:
Tiêu lốt tán nhỏ, mỗi lần dùng 1 phân, đau bên trái thì vào lỗ mũi bên trái, đau bên phải thì hít vào lỗ mũi bên phải, trước ngậm 1 hớp nước lạnh, hít rồi nhổ đi rất hay.
6. Kinh trị đau đầu chính giữa hay đau đầu 1 bên, hễ gặp bữa trời mua hay mưa gió thì phát.
Quế tâm tán bột 1 lạng, hoà với nước, đắp lên đỉnh đầu và phía dưới trán là lành
7. Kinh trị đau đầu rất nặng.
Nước đái trẻ con 1 bát, Đậu sị ½ vốc, Hành 5 củ, Sắc uống nóng đắp mền cho ra mồ hôi 1 lúc thì lành.
8. Kinh trị đau đầu lâu ngày, thuốc thang không lành, châm cứu không khỏi đó là thấp khí ở trên:
- Cuống dưa  đá tán bột, mỗi lần dùng 1 ít thổi vào lỗ mũi thì nghe ấm ngay, nước ở trong mũi chảy ra dần dần 1 đêm thì yên ngay.
9. Kinh trị bỗng nhiên đau đầu:
Bồ kết tán bột thổi vào mũi gây nhảy mũi thì lành.
10. Kinh trị khí nóng xông lên, đầu mắt choáng mờ và trị đau đầu, chính giữa hay đau 1 bên:
Hương phụ mễ, đổ nước nấu 1 lúc, giã nát phơi khô, rồi sấy mà tán luyện mật làm viên bằng hòn đạn, mỗi lần dùng  1 viên, nước 1 chén sắc còn 8 phân mà uống, đàn bà dùng giấm làm thang rất hay.
11. Kinh trị não bị phong, đau đầu lúc đau lúc không và bị đau đầu 1 bên:
Rắn hổ đất bỏ đầu đuôi 3 tấc và ruột, lột bỏ da, xương, lấy thịt sấy khô ngâm rượu 1 lạng, Nam tinh dùng nước tương nấu chín, xắt sao 1 lạng. Thạch cao 2lạng, Kinh giới 2 lạng, địa cốt 2 đồng rưỡi, đều tán bột mỗi lần uống 1 đồng với nước trà, ngày uống 3 đồng rất hay.
12. Kinh trị não bị phong đau đầu:
Đậu đen 3 phần sao hơi có khói, lấy rượu 5 phần mà ngâm, đậy kín 7 ngày rồi uống rất hay.
Tỏi củ, trước hết lấy lửa đốt trên mặt đất 1 chỗ cho đỏ hồng, đem tỏi mài vào chỗ đất đỏ thành ra như cao, rồi lấy tẩm vôi 1 lạng cấu, bỏ đầu và chân, đặt lên trên tỏi, lấy cái bát úp lại, ngoài lấy bùn trét quanh miệng bát cho thật kín, chờ cho mất hơi, để đó 1 đêm, sáng mai lấy tằ nghiền nhỏ nhét vào trong lỗ mũi, nhưng miệng phải ngậm nước lạnh.
- Hà thủ ô ngâm nước vo gạo phơi khô, Hương phụ mễ đều bằng nhau, tán bột nấu hồ làm viên, mỗi lần uống 2 đồng sau bữa ăn, nấu nước hành làm thang mà uống
- Tằm chết gió, cấu bỏ mồm sao qua, mỗi lần uống 1 đồng cân, lấy 5 củ hành sắc làm nước thang.
- Mạn kinh tử 5 lạng, lấy lụa bọc lại tẩm rượu 7 ngày, mỗi ngày uống 3 lần là khỏi.
13. Truyền trị phong tà vào não, lưu lại không tan, chạy đến đỉnh đầu, kích thích đau đớn như gai đâm muốn vỡ óc, để lâu sẽ mù mắt.
Bồ kết bỏ hột 3 lạng, Nhục quế bỏ vỏ 2 lạng, đều tán bột hoà giấm ngào thạch cao, khi dùng tuỳ chổ đau rộng hẹp, cạo tóc đem cao phét lên miếng giấy, hơ lửa dán lên, lấy giấy này dán kèm lên trên, chờ cho mất hơi, ngày thay 3 lần rất hay.
14. Kinh trị chứng đầu phong đau lâu năm
Hạt củ cải, gừng sống đều nhau, Giã lấy nước cho vào 1 chút xạ hương nhét vào trong lỗ mũi yên ngay.
15. Kinh trị đầu cổ cứng vì phong:
Hái hoa kinh giới sau tháng 8 làm gối lót dưới chiếu, đến ngày lập xuân ngày 4-2 dương lịch  thì bỏ đi là lành
16. Kinh trị phong nhiệt đau đầu:
Hoa kinh giới, thạch cao đều nhau, tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với nước trà,
Củ chuối hột giã nát đắp lên cũng lành.
Quyết minh tử sao, tán bột hoà với nước trà bôi vào 2 huyệt thái dương,  khô thì bôi lại, 1 đêm là lành ngay
17. Kinh trị đầu sưng lớn  nghe tiếng kêu như sấm, gọi là lôi đầu phong, mê man bất tỉnh.
Địa phu tử, cùng với gừng sống giã nát xào nóng uống với rượu nóng, đổ mồ hôi thì lành.
18. Kinh trị phong đàm đau đầu chịu không nỏi.
- Nam tinh ng6am nước gừng 1lạng, lá kinh giới 1 lạng. Tán bột, lấy nước gừng khuấy hồ làm viên như ngô đồng, mỗi lần uống 20 viên với nước gừng sau bữa ăn.
- Quả dành dành tán bột, hoà với mật ong, bôi trên lưỡi thổ được là lành.
19. Kinh trị bệnh tại kinh thiếu dương, đau đầu sốt rét, đó là trên chẻn đừng có đờm.
Cuống dưa đá sao vàng, đậu đỏ nhỏ, đều 2 đồng rưỡi tán bột, Lấy đậu 1 vốc nấu nhừ lọc bỏ bả, rồi cho thuốc vào mà uống, thêm dần dần lên đến khi thổ được nhiều thì thôi.
20. Kinh trị chứng đờm  quyết đầu đau như bổ
Ô mai nhục, 30 quả, muối 3 nhúm, Rượu 3 thăng,, nấu còn 1 thăng, uống hết, làm cho thổ được thì lành.
21. Truyền trị bệnh phong đờm và bệnh về hoả mà đau đầu, nấc rất nguy kịch.
Nước măng tre nửa bát, thêm vào 1 chén nước gừng uống lúc nào cũng được thấy lành thì thôi.
22. Kinh trị đàn bà bị phong xung lên đau đầu:
 Lấy 1 củ nam tinh, đào 1 cái hố giữa đất, đốt cho đỏ hồng lên, bỏ nam tinh vào rưới 1 chén giấm đậy kín chờ cho mát hơi, chờ nguội tán bột, mỗi lần uống 1 đồng, bệnh nặng thì 1 đồng rượi với rượu là khỏi.
23. Kinh trị bị phong mình và đầu nổi mẩn.
Nấu nước củ ráy mà tắm, tránh gió, nữa ngày thì lành.
24. Kinh trị đầu phong nổi vẩy trắng mà ngứa.
- Phân tằm đốt thành tro, ngâm nước, đợi lắng trong, lọc lấy nước trong mà gội đầu rất hay.
- Xương đầu chó đốt thành tro ngâm nước mà gọi.
- Tằm gửi cây đào, ngâm rượu mà uống thì lành.
- Cành dâu, đốt thành tro ngâm nước mà gội rất hay.
- Lấy 1 khúc gỗ cây dướng đẽo làm gối mà gối đầu, 60 ngày lại đổi cây mới, sẽ công hiệu.
II – ĐAU MẶT
 
Mặt là các chỗ kinh dương hội tụ, thể hiện tinh ba của ngũ tạng, là chỗ nhẹ nhàng trong sạch, nếu phong nhiệt thừa hư cảm vào mặt thì sưng lên, hoặc mặt mũi bầm tím, mẩn ngứa, hoặc mặt nóng, mặt lạnh. Nên tuỳ chừng chọn phương mà chữa.
1. Kinh trị mặt ngứa lở chãy nước vàng
- Ngải cứu 2 lạng, Giấm 1 thăng, lấy nồi đất nấu thật đặc, thấm cho ướt giấy mà dán ngày 2 lần sẽ khỏi.
2.  Kinh trị trên mặt bị phong, ngứa lở:
- Chọt nhọn gạc hươu, mài với rượu mà bôi rất hay.
- Xơ mướp, bồ kết, bằng nhau, đốt thành tro trộn với duầ mè mà bôi, rất hay.
- Hoa đào nhân hột bí đao, bằng nhau, đều tán bột hoà với nước mật mà bôi thì lành.
3. Kinh trị da mặt tê dại không cảm giác.
Cao da trâu 2 miếng  bằng bàn tay, nước 1 bát nấu cho chảy ra, lấy vỏ quế mài vào cho đặc, thường bôi thì khỏi.
4. Kinh trị trên bặt phát ban đen:
Mộc nhĩ cây dâu sấy khô, tán bột mỗi lần uống 1 đồng với nước nóng vào sau bữa ăn, 1 ngày là lành.
5. Kinh trị mặt sưng thần sắc đen:
Bán hạ sấy khô, tán bột hoà với giấm, chọn chỗ khuất gió mà bôi, từ sáng đến tối bôi luôn không kể mấy lần, làm như thế 3 ngày, rồi lấy bồ kết nấu lấy nước mà rửa, sẽ sáng như ngọc.
6. Kinh trị sưng nốt đen:
Hột bồ kết, Hạnh nhân, đều tán nhỏ, tối đến hoà với nước bọt mà bôi, sẽ lành.
7. Kinh trị trên mặt sinh mụn trứng cá.
Hoa đào 3 lạng, Đan bì 3 lạng. Tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với nước giếng ban mai uống vào khi đói, ngày 3 lần, 10 ngày đến 20 ngày sẽ đái ra nước đen, mặt trắng bong như ngọc.
 
III-  ĐAU VÙNG THƯỢNG VỊ.
Đau vùng thượng vị là đau vùng da dày, chứng ấy có 9 loại, nhưng tóm lại là vì đàm, uất, thực tích mà bị thương tổn, 7 tính, 9 khí xúc phạm mà sinh ra, cho nên sáng bị thương, chiều bị tổn, ngày tháng dồn dập, từ uất mà thành tích do tích mà thành đờm, đờm hoả trung nấu, máu cũng đi cán, đờm máu tụ lại nhau, ngăn trở con đường lên xuống, mới sinh ra đau, cho nên phép chữa phải phân biệt hàn, nhiệt, đờm, huyết, khí, trùng, cho rõ mới chữa. Không thể trị đồng loạt được, bệnh này lâu ngày không ăncũng không chết, nếu có hết đau cũng phải uống thuốc 2,3 lần nữa rồi sẽ ăn dần dần ăn ít thì mới hoàn toàn khỏi. Nếu ăn uống không đều mà bệnh trở lại thì khó chữa được, hễ đau ở vùng thượng vị đau ran ra cả 2 bên sườn, 2 bên vú, đau đến cả xương lưng là thực nhiệt, nếu đau ở bụng dưới liền bên và trên dưới rốn đều nhau, chân tay quyết lạnh là hư hàn, đau bụng mà tay ấn xuống thì bớt đau là chứng có ghè hư, đau mà mặt trắng môi đỏ, sau cơn đau ăn được, khi đau khi không là do trùng.
Các tình trạng đau như vậy, nên xét chứng mà chữa, nhưng không nên dùng thuốc bổ khí, vì khí vượng lên mà không thông thì đau càng dữ hơn.
1. Kinh trị đau dữ dội ở vùng ngực, đau công ra cả lưng phát giá lạnh, ói mữa, các thứ thuốc không chữa khỏi.
- Lấy lông ngỗng ngoáy trong họng cho gây nôn ra một ít đờm là khỏi ngay.
2. Kinh trị bỗng chốc vùng thượng vị quặn đau và trị đau bụng thắt ruột (giảo trường sa) chết ngất đi.
Bỏ 1 nhúm muối ở đầu lưỡi dao, đốt đỏ lên, tôi vào trong nước, nhân khi đang nóng uống ngay, thổ đờm ra là lành ngay.
3. Kinh trị đau vùng thượng vị răng cắn lại sắp chết
Hành già 3,5 củ bỏ vỏ, rễ giã nát như bún, cậy miệng lấy muỗng đút hành vào trong họng, dùng 4 lạng dầu mè đổ tống xuống, 1 lúc thì dù trong bụng có tích, có trùng, cũng đều hoá nước vàng mà ra, tuyệt không phát lại nữa.
4. Kinh trị 9 loại đau vùng thượng vị:
Cành hoè róc bỏ cành con dùng 1 nắm, dùng 3 bát nước chảy về đông, sắc còn 1 bát uống vào khi đói, rất hay.
5. Kinh trị đau vùng thượng vị lâu năm, 5, 10 năm không hết.
Trà ngon nấu nước hoà giấm uống dần
6. Kinh trị khí trệ ở vùng trung quản, đau ran đến vùng thượng vị.
Ô dước, quế chi, chỉ xác bỏ ruột, hương phụ mễ các vị đều  nhau, mỗi lần dùng 3,4 đồng giã 3 lát gừng, 1 bát nước sắc còn 6 phần, uống nóng hoặc tán bột mỗi lần uống 2 đồng với nước muối và gừng.
7. Kinh trị trong ngực bực tức như đầy, họng tắc, rần rần như ngứa, trong họng khô ráo nhổ nước bọt.
Vỏ quýt 2 lạng, gừng sống 1 lạng, chỉ thực bỏ ruột xắt lát 3 quả, sắc còn nửa chia uống 3 lần thì lành
8. Truyền trị đàn ông đàn bàtỳ vị tích lạnh, trung tiện không hoà, dưới tim đầy hơi trong bụng đau nhói, ngực và sườn đầy ách, nghẽn tắc không thông, nôn mữa đàm lạnh, ăn uống không xuống, ợ chua, nuốt chua.
Can khương (thái mỏng 2 lạng) dùng Ba đậu 3 đồng cân sao chung cho vàng rồi sàng bỏ ba đậu lấy can khương, riềng ấm 2 lạng, (dùng ban miêu 60 con, sao chung rồi bỏ ban miêu dùng riềng âm) Thạch xương bồ 2 lạng 2 đồng sao vàng, gạo nếp sao vàng 2 lạng rưỡi, bốn vị cùng tán chung, liều dùng 1-2 đồng cân, chiên với nước muối nhạt hoặc rượu nhạt, uống bất cứ lúc nào.
9. Truyền trị bỗng nhiên đau vùng thượng vị dữ dội.
- Tim heo 1 cái, hỏi người bệnh bao nhiêu tuổi, mỗi tuổi gia thêm 1 hột hồ tiêu, cùng muối và rượu nấu chín mà ăn thì yên, chưa lành làm lại lần nữa.
- Đất lòng bếp tán bột 1 đồng, như đau vì lạnh thì dùng rượu làm thang, đau vì nhiệt thì dùng nước ấm làm thang mà uống.
- Hột quả vài, đốt tồn tính, tán bột mỗi lần uống 1 đồng với rượu nhạt, khôn guống được rượu lấy giấm mà uống.
- Nhọ nồi 1 đồng, dùng nước đái trẻ em đang nóng ma uống, yên ngay.
- Cùi quả dừa (hoặc vo đốt tồn tính tán bột, lấy nước mới múc hoặc rượu mà uống  1 đồng, yên ngay.
- Thạch xương bồ, nhai  1,2 tấc, thang với nước sôi hay rượu đều hay.
- Phương trên gia thêm riềng ấm sao, Hương phụ mễ đều nhau tán bột mỗi lần uống 2 đồng với nước gừng hoặc sắc nước uống cũng tốt.
- Đậu xanh 21 hột, hồ tiêu 14 hột. tán bột uống với nước thì yên.
- Sáp ong 1 cục, hơ trên đèn cho chảy ra làm viên bằng hột củ súng. Muôi nồi ao mỗi lần uống 3 viên, uống với nước giếng yên ngay.
- Can khương tán bột,mỗi lần uống 1 đồng với nước cơm rất hay.
- Mộc nhĩ cây dây, đốt tồn tính, mỗi lần uống 2đồng với rượu yên ngay.
- Hạt đào ( bỏ vỏ) và đầu nhọn, 7 cái thân, giã nhuyễn hoà với nước chín mà uống.
- Hương phụ mễ 3 lạng, lá nggãi cứu 5đồng, nước  1bát, giấm 3 chén. Cùng nấu chung rồi chỉ dùng hương phụ mễ sao khô, tán bột, lấy giấmhoà với nước khuấy hồ làm viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 40-50 viên với nước sôi.
- Cỏ thanh ngâm, 1 nắm to, nước 1 bát, rượu nửa chén, rượu nữa chén. Sắc còn 1 nửa uống ấm.
- Hà thủ ô  (kỵ đồ sắt), lấy dao tre cạo bỏ vỏ ngoài, dùng dùi gỗ đập dập, ngâm nước vo gạo 1 đêm phơi khô tán bột, mỗi lần uống 1,2 đồng với rượu vào khi đói.
10. Truyền trị đau vùng thượng vị, bất kể người lớn, trẻ con, đàn ông, đàn bà, đều khỏi.
Lá chàm 1 nắm lớn, giãlấy nước 1 bát, gừng sống giã vắt, lấy nước nửa chén; hoà lẫn, chia 3 lần uống là lành ngay.
11. kinh trị chứng tâm tỳ khí thống: Hễ đau 1 chỗ pầhn mền ở giãư lỏm ngực, phần nhiều là do khí và hàn mà phát ra đau suốt đời hoặc cha mẹ truyền cho con, thì chỉ dùng phương phápnày để chữa được.
Hương phụ mễ , sao rượu, tán bột để riêng, riềng ấm tẩm rượu 7 lần, sao tán bột để riêng rồi tuỳ chứng mà điều chế cho uống, vì hàn thì dùng riềng 2, hương phụ 1. Vì khí thì dùng riềng 1, hương phụ 2, kiêm cả hàn và khí thì dùng riềng và hương phụ bằng nhau, lấy nước cơm nóng thêm 1 muỗng nước cốt gừng, một chút muối, hoà đều mà uống là khỏi, bất qúa  7,8 lần là tuyệt nọc khỏi hẳn.
12.  Đau vùng thượng vị
Quả dành dành, sao tán bột, mỗi lần uống 1,2 đồng, sắc nước gừng làm thang. Chân tay phù thũng thì thang với nước cơm , đái gắt thì thang với nước sôi.
13. Kinh trị đau bụng khí:
Ô dước, mài với một chén nước cho đặc, gia vào một miếng trần bì, một lá tía tô, sắc uống thì yên.
14. kinh trị tức ngực vì khí thống, tắc tiếng, nghẹt thở:
Hạt cau rừng 4 hạt xắt lắt, dùng 2 chén nước đái trẻ em, sắc còn 1 chén chia làm 2 lần uống, dùng 5 thang thì yên hẳn.
-          Ô dước 1 lạng, hượng phụ 4 lạng, tía tô, can khương đều 5 đồng. đều tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với nước.
-          Chỉ thực sao qua tán bột, mỗi lần uống 1 đồng sau bữa ăn yên ngay.
-          Hạt cau (dạng như tim gà) 1 đồng, riềng ấm 1 đồng, gạo lâu năm 100 hạt sắc uống thì yên.
15. Kinh trị vùng thượng vị bỗng nhiên phiền đầy và đau nhức
Rễ ý dĩ sắt  nhỏ, đổ nước sắc đặc lấy 3 thăng mà uống thì yên.
16. Kinh trị đau vùng thượng vị do thấp đờm
Vỏ ốc vặn lâu năm, đốt tồtn tính, tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu thì khỏi.
17. Kinh trị đầu xoắn ruột (giảo trường sa)
Nước đái trẻ em cho uống thì lành.
18. Kinh trị bệnh truyền nhiễm (quỷ chú) đau vùng thượng vị
Nhân quả đào 1 vốc giã nát sắc uống rất hay
Cành đào hướng đông 1 nắm, bỏ vỏ ngoài sắt nhỏ, nước 2 thang sắc còn nửa uống thì lành
Dùng vỏ trắng cây đào dùng như trên cũng hay.
19. Kinh trị bụng trướng đau, hơi thở đoản gần chết, hoặc trúng ác khí đau vùng thượng vị và đau bụng sán khí, chân tay giá lạnh
Quê tâm 2 lạng, nước1 thăng, sắc còn nửa uống ngay thì lành. Có phương gia khương hoàn 1 lạng, cùng sắc hoà giấm mà uống, như đau bụng hàn và khuyết lạnh thì hoà với rượu mà uống sẽ lành.
20.  Kinh trị tất cả các chứng đau ở lỏng, bụng, lưng, eo, lưng, đau như dùi đâm:
Hoa tiêu tán bột, hoà giấm làm bánh đặt lên chỗ đau, rồi để ngãi cứu lên trên mà cứu hàng ngày.
21. Kinh trị lòng bụng có hơi độc và tì vị nặng đau:
Bột ngải cứu, chế với nước sôi vào uống 2 lần thì yên
Lá ngãi cứu 1 nắm, giã nát, hoà với 1 chén nước lọc bỏ bã mà uuống.
Gừng khô và riềng, đều nhau, dội nước sôi tán bột, khuấy hồ làm viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên, lấy bì lợn sắc nước làm thang, uống sau bữa ăn rất hay.
Tỏi, tẩm giấm để 2,3 năm khi dùng ăn 3 củ rất công hiệu.
Phân chim bồ câu đốt tán bột uống với rượu sẽ lành.
 
IV – ĐAU BỤNG
 Đau bụng là đau vùng thượng vị cũng hơi giống nhau nhưng đau bụng thời đau xuống phía dưới. Đau bụng có hàn có nhiệt, có thực, có hư, có huyết ứ, có thực tích, có đàm uất, nếu phát bệnh mà đau liên miên không ngớt là hàn, khi đau khi không là nhiệt, bụng đầy ấn vào thì đau là thực, ấn vào không đau là hư, đau không đổi chỗ là huyết ứ, đau mà đi đại tiện được thì bớt là thực, đau mà tiểu tiện không lợi là đờm.
Phép chữa thì hàn phải làm cho ấm, nhiệt phải làm cho mát, thực phải tả, hư phải bổ huyết ứ phải làm cho thông hoạt, thực tích phải làm cho tiêu tan, uất thì phải làm cho thông như thế thì chữa khỏi rất mau chóng.
1. Kinh trị bụng trướng đau, thở ngắn gần chết
Đậu  sị 1 vốc, nước 2 chén sắc còn 1 chén, bỏ bã lại giã thêm dành dành 14 quả, bỏ vỏ lại sắc còn nữa, bõ bả mà uống, nếu chưa lành uống thang nữa thì lành.
2. Kinh trị bụng trên bụng dưới trướng đầy, hơi thở ngắn sắp chết.
Ô mai 14 quả, nước 2 chén, sắc sôi 1 dạo, lại bỏ vào 14 đồng tiền sắc còn nửa uống rất hay.
3. Kinh trị đau bụng như bị đánh
Đậu đen, nữa thăng sao cháy, rượu 1 thăng. Nấu sôi mà uống cho say sẽ lành.
4. Kinh trị đàn ông đàn bà các thứ đau ở bụng trên, bụng dưới, đau khí hay đau  về huyết, không chịu nổi.
Hương phụ mễ 2 lạng, lá ngải cứu nữa lạng, Lấy nước và giấm nấu chín, bỏ ngải cứu đi, lấy hương phụ sao, tán nhỏ, dùng giấm khuấy hồ làm viên bằng hạt ngô đồng mỗi lần uống 50 viên với nước sôi rất hay.
5. Kinh trị bụng trên đau như đâm, phương này hoà trung thông khí
Hương phụ sao 2 lạng, ô dướuc 1 lạng, cam thảo sao 1 đồng, đều tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với nước muối, uống đúng lúc thì khỏi.
6. Kinh trị bỗng nhiên bị đau bụng
Muối sao vàng, 1 đồng, gừng sống 7 lát, Nước  1bát, sắc sôi uống nóng, yên ngay.
7. Kinh trị lòng bụng đau vì tích
Hoa đào mòng 3 tháng 3 phơi khô làm bột, mỗi lần uống 2 đồng với nước rất hay.
8. Kinh trị đau xoắn dưới rốn:
Hột cải, tán bột, luyện mật làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 7 viên với nước giếng ban mai, giờ dần (5g sáng) uống  1 lần, giờ thân (5g chiều) uống 1 lần sẽ khỏi.
9. Kinh trị đau xoắn trong bụng:   
Muối trắng 1 ít hoà với 1 chén nước mà uống lại dùng lọ nồi không kể nhiều ít hoà nước lã mà uống, 1 lúc thổ ra đờm bọt, hết đau ngay.
10. Kinh trị bụng đau gò lên:
Lá ngãi cứu, giã, vắt lấy nước cốt, uống rất tốt.
11. Kinh trị bụng dưới đau, nóng dầy:
Sừng linh dương, tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với nước lã, rất tốt.
12. Kinh trị bụng trên bụng dưới trướng đầy đau như dao đâm, thở gấp cấm khẩu, nằm đờ, chất ngất và chứa trong bụng bỗng phát trăm bệnh, thì dùng phương này làm chủ, gọi là “Bị cấp hoàn”
Đại hoàng 1 lạng, can khương 1 lạng, ba đậu bỏ đầu lạng, tán bột, luyện mật làm viên giã 1000 chày, viên như bột đậu xanh, mỗi lần uống 3 viên, nấu nước ấm hoặc rượu mà uống, nếu cấm khẩu, cạy răng đổ vào, trong bụng chuyển sôi sẽ thổ hay tả thì lành, nếu chưa chuyển lại uống 3 viên
13. Kinh trị đau bụng do thấp đờm
vỏ ốc lâu năm thì tốt, đốt cháy đỏ hồng tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với nước nóng vào lúc đói, rất hay.
14. Kinh trị bị âm độc, đau trong bụng lạnh toát mồ hôi, xanh, dái co, muốn tắt thở.
Hành trắng bỏ lá, rễ, chỉ dùng đoạn trắng 2 tấc, hơ nóng đặt lên trên rốn, lấy cái ấu đựng lửa mà chườm, hành nát thì lấy nước nóng mà rửa, 1 lúc khi nóng thấu vào chân tay ấm, có mồ hôi thì tỉnh, liền uống thang Tứ nghịch (can khương 1 lạng, phu tử 1 củ dùng sống, chích cam thảo 2 lạng) thì yên, nếu chườm rồi mà không ấm lại thì không thể sống.
15. Kinh trị trong bụng dưới phát khí lạnh.
Hột cải trắng 1 lạng, sao vừa tán bột, quyết với bành chưng làm viên bằng hột đậu xanh, mỗi lần uống 10 viên với nước gừng rất hay.
16. Kinh trị ho do khí lạnh lỏng bụng đột nhiên đua, lên cơn đau dữ đội, và trị bệnh đã lâu năm  thường hay phát đau, phương này có thể dứt hẳn.
Bông nga truật (nấu với giấm) 2 lạng, Mộc hương 1 lạng, tán nhỏ, mỗi lần uống nửa đồng với giấm nhạt.
17. Kinh trị lạnh, bên trong đau bụng.
Ô dược, trần bì, tái tô, đều bằng nhau, sắc uống rất hay.
18. Kinh trị lòng bụng bị lạnh đột nhiên quặn đau:
Thạch xương bồ 1,2 tấc đập dập, cùng với ngô thù du sắc uống.
19. Kinh trị đàn bà đau bụng dưới, đau dữ.
cỏ roi ngựa 1 lạng, nấu rượu sôi mà uống, lại lấy cây nấu nước mà tắm để ra mồ hôi, rất hay.
20. Truyền trị đau bụng vì ăn phải đồ lạnh, hoặc mới mắc hoặc đã lâu ngày.
Ô mai (để cả hột) 8 quả, Ba đậu để cả đầu 16 hột, thanh bì để xơ trắng  5 đồng, trần bì 5 đồng. Các vị đều tán nhỏ, lấy giấm khuấy hồ làm viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 6,7 viên với nước gừng vào sau bữa ăn.
 
V- HOẮC LOẠN ( DỊCH TẢ- THỔ TẢ)
Hắc loạn là chứng cấp bách rối loạn, vì ngoại cảm phong hàn, nội thương ẩm thực, đói no không chừng, nên sinh chừng ấy, phát bệnh thì trong bụng quặn đau, nóng lắm và rét dữ, đau đầu chóng mặt hoặc tả mà không thổ, hoặc thổ mà không tả, hễ đau bụng trên trước thì thổ trước, đau bụng dưới trước thì tả trước, bụng trên, bụng dưới đều đau thì cả thổ và tả, hễ có thổ tả thì gọi là thấp hoắc loạn chứng ấy dễ trị như không thổ thì gọi là can hoặc loạn, chứng ấy khó trị, thậm chí tay chân giá lạnh, rút gân, bệnh này là 1 bệnh gấp rút ghê sợ, như sấm sét mưa gió, dễ động dễ lặng, phép chữa phải cho gấp, chớ để chậm trể.
1. Kinh trị hoắc loạn quá nặng, tay chân giá lạnh, đã chết ngất nhưng trong tim còn ấm.
- Muối bỏ vao rốn cho đầy, lấy ngải nhung đặt lên mà cứu, cứu đến sống thì thôi không kể số mồi.
- Mộc hộc dùng cả rễ và lá, giã nát, gia vào chút muối, hòa với nước mà uống rất hay.
- Vỏ xanh quả dừa nấu nước uồng, sẽ lành, hoặc dùng cùi dừa càng hay.
- Lá cây phèn đen 1 nắm, vò với nước cho đặc cho vào chút muối mà uống, yên ngay.
- Hậu phác, bỏ vỏ trái móng, giã gừng tươi trộn vào, sao khô tán nhỏ, mỗi lần uống 2 đồng.
- Lá đào 2 nắm xắt nhỏ, nước 5 chén sắc còn 1 chén chia uống 2 lần.
-  Cây vuốt hùm lấy 1 hột ở trong quả đốt tồn tính tán bột, hòa với nước mà uống khỏi ngay.
- Rau má 15 lá nhai nhừ, đồng tiền cổ 1 đồng mài lấy nước mà uống rất hay.
2. Kinh trị hoắc loạn thổ tả, bụng đau thuốc vào thổ ra không cách gì chữa được.
Dùng nước sôi trăm dạo và nước lạnh mỗi thứ 1 nữa hòa lẫn gọi là âm dương thủy cho uống thì yên ngay, rất hay.
3. Kinh trị hoắc loạn thổ tả gần chết.
- Trần bì bỏ xơ trắng 5 đồng, hoắc hương 5 đồng, nước 2 bát sắc còn nửa uống nóng, nếu không tỉnh cạy răng mà đổ, lại lấy viên gạch đốt đỏ, rưới dấm vào lấy khăn vải gói gạch chườm vào giữa tim tỉnh ngay.
- Bột đậu xanh 2 lạng đường kính cát trắng 2 lạng dùng nước mới múc hòa đều mà uống sẽ lành.
- Lá đậu xanh giã lấy nước, gia vào chút giấm mà uống rất hay.
- Gạo nếp 120 hột, gừng sống 1 miếng, cùng giã nát, dùng nước mới múc hòa đều lọc bỏ bã uống sẽ lành.
- Ngãi cứu 1 nắm, nước 3 thăng sắc còn 1 thăng uống ngay sẽ khỏi.
- Hột cải sao tán bột, hòa với nước đắp trên rốn sẽ khỏi ngay.
- Giấm hòa với muối sắc uống lành ngay.
- Vỏ thạch lưu và bột bìm bìm trắng, sắc uống lành ngay.
- Quả mơ muối sắc nước uống ít một yên ngay.
- Gỗ mun hoa tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu rất hay.
- Lọ nồi, quả bồ hòn, đốt tồn tính bằng nhau, Nghiền nhỏ mỗi lần uống 1 đồng rưỡi, với nước cơm rất hay.
- Ngó sen, giã vắt lấy nước cốt cho uống lành ngay.
- Hẹ 1 nắm, giã nát hòa vào nữa bát, vắt lấy nước nấu cách thủy uống sẽ khỏi.
4. Kinh trị hoắc loạn thổ tả:
Hồ tiêu 49 hột. Đậu xanh 149 hột đều tán bột, mỗi lần uống 1 đồng lấy mộc qua sắc nước uống rất hay.
- Hồ tiêu, đậu xanh, cỏ tim bấc, nam 7 nữ 9, đem ra hòa với nước lạnh, mỗi thứ 1 nửa gọi là âm dương thủy cho uống.
- Muối, chừng 2 bát dùng lụa gói lại đặt lên ngực và bụng, lấy 1 cái âu đồng đựng than đỏ mà chườm làm cho khí nóng thấu xương thì lành. Lại lấy muối rang đổ vào túi mà chườm sau lưng rất là công nghiệm.
- Riềng ấm nướng cháy, mỗi lần dùng 1 lạng, sắc với rượu sôi 3,4 dạo rồi uống hết khỏi.
- Riềng ấm thái nhỏ 2 đồng, Đại táo 1 quả, sắc để nguội cho uống, khỏi ngay, Có phương bỏ đại táo, gia hậu phác nước và nhục quế đều nhau.
5. Kinh trị hoắc loạn thổ tả, phiền khát sắp chết.
Gạo tẻ nghiền nát thành bột 2 vốc, nước 1 bát, gia vào 1 chung trúc lịch hòa đều uống hết rất hay.
Cơm gạo tẻ, 1 cục bằng quả quýt nướng vàng, cát cầu 2 đồng, lá tre 20 lá gừng sống 5 miếng, Sắc uống ấm là khỏi.
6. Kinh trị hoắc loạn khát quá, chữa chậm thì chết.
- Trần mễ (gạo lâu năm) 3 vốc, nước 1 bát sắc uống rất hay.
- Lấy đất vách đằng đông sắc cho uống là yên ngay.
- Lá lau 1 nắm sắc uống.
- Lá lau 5 đồng, gạo nếp 2 đồng rưỡi, trúc như 1 đồng, đổ nước vào sắc lại cho thêm nước gừng và mật, mỗi thứ 1 nữa rồi hỗn hợp lại sắc sôi vài dạo, thỉnh thoảng uống thì khỏi
- Ngó sen giã vắt lấy nước 1 chén rưỡi, gừng giã vắt lấy nước nửa chén, hòa lần uống thì yên ngay.
- Gạo nếp 3 vốc, mật 1 chén, nước 5 thăng, sắc sôi chia uống là khỏi.
- Lá hòe 1 đồng, lá dâu 1 đồng, cam thảo nướng 3 phân, sắc uống là yên ngay.
- Trà ngon tán bột 1 đồng sắc nước, can khương tán bột 1 đồng, hòa vào mà uống thì lành.
7. Kinh trị hoắc loạn bụng đầy không thông, khó chịu sắp chết, do ăn no hóng mát mà cảm.
Cứt chim sẻ 21 hòn, tán bột hòa với rượu mà uống, chưa lành lại uống nữa.
8. Kinh trị hoắc loạn trên không thổ được, dưới không tả được, toát mồ hôi lạnh sắp chết.
- Muối 1 lạng, Gừng sống sao vàng 5 đồng. Nước đái trẻ em 2 chén, sắc còn nửa uống ấm khỏi ngay.
- Muối 1 nắm, hòa nước tiểu trẻ con mà uống.
- Hạt cau rừng tán bột 5 đồng, nước đái trẻ em nữa chén, nước 1 chén, hòa đều sắc sôi uống ấm khỏi rất nhanh.
- Thuốc súng 30-40 hạt nghiền với nước lạnh cho uống yên ngay và lại nhuận mát.
- Tóc 1 nắm bằng quả trứng gà đốt thành tro tán bột, muối 1 nhúm sắc làm thang mà uống, thổ được thì yên.
- Gừng sống 1 lạng, nước 2 thăng sắc còn nữa, chia đôi mà uống là khỏi.
- Tỏi nhỏ 1 thăng, nước 2 thăng sắc còn nửa, chia đôi mà uống là khỏi.
- Giấm 2 thang cho uống rất hay.
- Tía tô tươi giã vắt lấy nước uống, nếu lá khô thì lấy nước sắc uống  là khỏi.
- Thạch xương bồ giã sống 4 lạng, hòa ít nước chia 4 mà uống là lành.
- Đậu đen 1 vốc, nghiền sống hòa với nước 1-2 đồng mà uống lành ngay.
- Rễ lau 1 lạng, gừng sống 1 lạng, trần bì 5 đồng, nước 1 bát sắc còn nửa chia đôi mà uống.
9. Kinh trị hoắc loạn khí nóng nung nấu gân co rút không duỗi được.
Bệnh nhân là đàn ông thì lấy tay kéo ngọc hành, nếu đàn bà thì kéo vú ra tận 2 bên đó là phép chữa của sách Thiên Kim Phương rất hay.
- Gừng sống 1 lạng giã nát, rượu 5 chén sắc uống.
- Rau nghề 1 nắm, sắc nước mà rửa cho thớ thịt khai thông, khí dương tan ra thì lành.
- Bồ kết tán bột, dùng 1 ít bằng bột đậu nhỏ, thổi vào lỗ mũi, để gây nhảy mũi là lành.
10. Kinh trị hoắc loạn thổ tả chuyển gân ( chuột rút) tay chân lạnh ngắt, ẩu thổ, hơi thở ngắn.
- Lá ké đầu ngựa để tươi 1 nắm, giã nát hòa với nước vắt lấy nước mà uống yên ngay.
- Đồng tiền cổ 49 đồng, mộc qua 1 lạng, ô mai 5 quả, nước 2 bát, sắc còn nửa uống ấm.
11. Kinh trị hoắc loạn vọp bế, trong bụng buồn phiền khó chịu.
- Lá dâu 1 nắm, sắc nước uống 1-2 lần lành ngay.
- Vải nhuộm chàm 2 vuông, đổ giấm vào mà nấu, thừa đang nóng xát vào chỗ đau, nguội thì thay miếng khác.
- Muội nồi 1 đồng tán bột hòa với rượu mà uống công hiệu ngay.
- Gừng sống 1 lạng rưỡi giã nát, rượu nữa thang, sắc sôi 2,3 dạo mà uống, lại lấy gừng sống giã nát bôi vào chỗ đau là khỏi.
- Tỏi nhỏ 1 lạng, muối 1 lạng, đều giã nặn bánh đắp trên rốn đặt ngải cứu lên mà đốt 7 mồi thì lành. Lại lấy củ tỏi, cắt 1 bên đem xát giữa rốn  cho nóng lên là an toàn.
12. Kinh trị hoắc loạn chuyển gân :
 Lá trắc bá giã nát bọc lên trên bàn chân nấu nước trắc bá mà ngâm chân, hoặc dùng cành trắc bá xắt nhỏ nấu nước, trước lấy khăn vải nhúng nước nóng buộc chân, sau lấy nước nóng giấp vào thì lành.
Tỏi giã nát bôi lòng bàn chân khỏi ngay.
13. Kinh trị mùa hè bị hoắc loạn, hoặc chuyển gân (chuột rút)
- Đậu ván trắng tán bột  hòa với giấm mà uống, không có bột thì dùng lá 1 nắm rửa sạch giã sống hòa vào ít giấm vắt nước uống lành ngay, có phương gia hương nhu cũng bằng đậu ván sắc còn nửa uống ấm.
Lấy giấm tẩm bông cũ, bỏ vào nồi hông đồ nóng đắp lên, nguội thì thay, chờ ngừng tay thì khỏi.
14. Kinh trị hoắc loạn sắp nguy:
Đã dùng các phương không khỏi, dùng viên “Tốc ứng” này 1 lần thì khỏi.
Hoàng nàn bỏ vỏ ngoài, sao qua giã nhỏ, bỏ lớp bột ban đầu, lấy lớp bột cuối tán mịn lấy 1 vốc.
- Thảo quả 3 quả đốt tồn tính, tán mịn, viên với hồ bằng hạt mè cho uống mỗi lần 3 viên với nước cốt vò lá rau má làm thang, thần hiệu.
- Lá sầu đâu vò nát, nam giới thì xát từ lưng lên đầu, nữ thì xát từ lưng xuống chân
- Truyền trị hoắc loạn thần phương.
Hạt bìm bìm trắng ( nam 7, nữ 9 hạt) nhai nhỏ với muối mà nuốt.
 
 
VI – ĐAU LƯNG
Đau lưng là bệnh ở thận. Thận hư thì lưng đau, mà cảm bệnh có 4 cách: Khí không đủ thận âm suy, phong, hàn, thấp làm hại, bị đánh ngã ứ máu, nằm ở chỗ ẩm ướt, bị cảm, 1 trong 4 nhân tố trên thì đau lưng, cách trị nên tìm nguyên nhân, không nên chấp nhất.
1. Kinh trị lưng, xương sống đau nhức quá không cử động được
Đậu đen xanh lòng 1 đấu, chia làm 3 phần: 1 phần sao, 1 phần luộc, 1 phần đồ chín, dùng 3 đấu rượu cho vào bình, dùng nồi lớn đổ rượu vào mà chưng cách thủy nửa giờ, rồi nửa tháng mới uống, uống nhiều ít tùy sức.
2. Kinh trị đau lưng như có dao đâm
Đại hồi sao tán bột, mỗi lần uốn 1 đồng với nước muối vào lúc đói, ngoài lấy gạo nếp rang nóng, đựng vào cái túi vải mà buộc vào chỗ đau, lành ngay.
3. Kinh trị đau lưng rất hay:
Mai Ba ba bôi sữa nướng vàng, tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu ấm thì yên.
Nhân hột mướp sao cháy tán nhỏ, hòa rượu uống, lấy bã đắp chỗ đau thì yên, hoặc dùng rễ mướp đốt tồn tính, mỗi lần uống 2 đồng với rượu ấm, rất mau khỏi.
Tật lê tử tán bột luyện mật làm viên bằng hột đậu đen, mỗi lần uống 2 viên ngày 3 lần là khỏi.
Hột dưa đá 3 lạng hoặc dưa hấu, tẩm rượu 10 ngày, lấy ra tán bột mỗi lần uống 3 đồng với rượu vào khi đói, ngày uống 3 lần khỏi.
Hạt cau rừng tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu vào lúc đói rất hay.
Trà ngon nấu nước đậm 5 chung, hòa với giấm 3 chung, uống ngay thì lành.
Mè đen 1 thăng sao cháy tán bột, mỗi lần uống 3 đồng với rượu hoặc mật hoặc nước gưng đều được cả.
Quả đậu rựa lấy vỏ đốt tồn tính, tán bột uống với rượu. Ngoài lấy bồ kết đốt lên cho khói xông vào chỗ đau.
Hột chanh 1 vốc vàng tán bột, mỗi lần uống 2,3 đồng với rượu vào lúc đói rất hay.
Đậu đen 3 thăng thấm nước ướt sao nóng dùng vải gói 2,3 gói mà chườm, nguội thì thay.
4. Truyền trị do khí huyết ủng trệ, lưng chân đều đau, cúi ngữa khó khăn.
Hột quýt bỏ vỏ sao, bìm bìm đen nửa sống nửa sao, đều bằng nhau, tán bột mỗi lần uống 1,2 đồng với rượu vào khi đói
5. Kinh trị vốn bị sưởi mà lưng đau lâu năm, thỉnh thoảng phát ra:
Địa phu tử sao tán bột, mỗi lần uống 1đồng với rượu, ngày uống 4,5 lần thì lành.
6. Kinh trị lưng và gối đau bại.
Lộc nhung bôi sữa  nướng vàng, tán bột. mỗi lần uống 1 đồng với rượu thì lành, không có nhung hươu, đốt tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu thì lành.
7. Kinh trị lưng chân tê liệt co rút đau đớn
Xương ống chân hổ xương sống hổ đều bằng nhau, đập nát nướng vàng mở tủy ra hết, rồi tán bột đựng vào cái túi lụa, chừng 3 vốc ngâm vào 1 chai rượu, vần bên bếp cho nóng 7 ngày, tùy ý mà uống, thấy đại tiện nhuận thì lành
8. Kinh trị phong tê thấp lưng chân đau:
Lá cỏ xước xát nhỏ 1 nắm, đậu sị 1 vốc. Nấu nước thật sôi, lọc bỏ bã rồi cho gạo trắng vào 1 vốc nấu cháo, nên muối mà ăn vào buổi sáng sớm cứa ăn 4,5 lần thì khỏi.
9. Kinh trị do thận hư mà lưng gối đau nhức:
Nhân hột đào bỏ vỏ và đầu nhọn sao vàng tán bột, mỗi lần uống 2,3 đồng với rượu ấm vào khi đói.
10. Kinh trị lưng gói đau nhức hoặc tê cứng không co sức;
Hột tơ hồng 1 lạng, cỏ xước 1 lạng, dùng đồ bạc đựng rượu tẩm 1 đêm, phơi khô tán bột, dùng rượu tẩm trước còn lại mà khuấy hồ, làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 20-30 viên với nước ấm vào lúc đói.
Hà thủ ô 10 lạng, ngưu tất 10 lạng, đều kỵ sắt và đều đập dập, dùng rượu ngon, ngâm 7 đêm, phơi khô tán bột, luyện mật làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 50-60 viên với nước ấm vào lúc đói.
11. Kinh trị đau lưng thuộc hư hàn:
Gạo nếp sao chín đựng vào 2 thăng đắp lên chỗ đau, trong khi lấy đại hồi tán bột hòa với rượu mà uống thì lành.
12. Kinh trị lưng và xương sống lưng đau:
Hạt cải tán bột hòa với rượu bôi lên là khỏi.
13. Kinh trị ngực và sườn đều đau:
Rễ ý dĩ thái nhỏ, sắc uống 3 thăng thì yên
14. Kinh trị lưng và sườn bỗng đau:
Đậu đen sao 2 thăng, đổ rượu 3 thăng, sắc còn 2 thăng, chia uống thì yên
15. Kinh trị đau xốc dưới sườn
Tiểu hồi sao vàng 1 lạng, chỉ xác sao 5 đồng, đều tán bột mỗi lần uống 2 đồng, hòa muối với rượu làm thang mà uống rất hay.
16. Kinh trị xương sườn đau vì nổi giận hại can khí mà sinh ra:
Chỉ xác bỏ ruột sao 1 lạng, quế chi bỏ vỏ 5 đồng, đều tán bột mỗi lần uống 2 đồng, gừng 3 lát, táo quả sắc nước làm thang mà uống là khỏi.
Theo phương pháp gia thêm củ nghệ và rễ cây trâng (Hoàng lực), đều tán bột, mỗi lần uống  3 đồng với nước gừng và rượu.
17. Kinh trị sau khi bệnh thời khí rồi 2 bên sườn trướng đầy.
Muối, rang gói lại mà chườm thì khỏi.
18. Kinh trị đau sườn dùng phương ứng thống
Hạt cải 1 vốc tán nhỏ nhào với nước cho đặc như bùn, dán vào chỗ đau thì lành.
19. Truyền trị đau xóc hông vào bụng trướng đầy không chịu nổi.
Thạch xương bồ, riềng ấm sao, Hương phụ mễ đều bằng nhau, đều tán bột, mỗi lần uống 2 đồng, sắc nước gừng với muối mà uống thì yên.
 
VII- ĐAU CÁNH TAY
Đau cánh tay là 3 khí phong hàn, thấp xâm vào mà sinh bệnh. Khi nằm ngủ, để lòi tay ra ngoài, phong hàn xâm vào cho nên sinh đau, khi chữa phải nên xét.
1.Kinh trị tay nổi cục sưng đau:
Nhân hột thầu dầu giã nát, rịt vào 1 đêm lành ngay.
2. Kinh trị phong nhiệt cánh tay đau:
Cành dâu, mỗi thang 3 lạng, kỵ sắt, bẻ nhỏ sao, nước 1 bát sắc còn nửa, uống lúc nào cũng được công hiệu không thể nói hết.
 
III – ĐAU VAI, ĐAU LƯNG
 
Đau vai đau lưng có khi vi phong nhiệt phạm vào phế, có khi vì đàm tích đọng lại mà sinh đau, bệnh nặng thì xương sống đau, lưng cứng không xây trở được, nên chọn phương mà trị.
1. Truyền trị vai lưng chân tay buồn mỏi.
Địa phu tử 3 lạng, nước 4 bát sắc còn nửa, chia 2,3 lần uống sẽ lành.
2. Kinh trị đau vai lưng do thực tích
Quy bản bôi mỡ hay váng sữa nướng vàng, tán bột, khuấy hồ làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên với nước gừng uống đến lành thì thôi.
3. Kinh trị bị té ngã ứ huyết, lưng và xương sống đau, thuốc gì cũng không khỏi.
Hột bìm bìm đen nữa sống nữa sao tán bột, luyện với nước làm viên bằng hột ngô đồng, lấy lưu hoàng tán bột làm áo, mỗi lần uống 50 viên với nước muối vào khi đói rất công hiệu.
4. Kinh trị do thận hư, lưng đau như đâm, không thể xây trở được.
- Gạc hươu , đẽo lấy 3 lạng, sao tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu, vào lúc đói, ngày uống 2 lần rất hay. Ngâm rượu tùy ý uống cũng được.
- Đại hồi sao tán bột, lấy cật heo mổ ra, dồn đầy bột hồi hương vào ,ngoài  lấy giấy ướt bọc vài lần, nướng chín ăn vào khi đói với rượu, hay nước muối rất hay.
- Cật dê bỏ màng mỡ, xắt nhỏ, sấy khô tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu ngày uống 3 lần là khỏi.
5. Truyền trị nuốt nhầm phải tóc, lâu ngày máu ứ thành chứng hà (búng tóc) đau lưng
Dầu mè 1 bát, uống 1 lần cho hết, chốc lát sẽ thổ ra 1 loại trùng dài chừng 2,3 thước, cử động được giống như con rắn, treo lên nước nhỏ xuống hết còn lại sợi tóc.
 
IX - ĐAU SƯỜN 
Đau sườn là do can đờm bức bách, can có bệnh thì sườn đau, vì sườn là bộ phận thuộc can đờm, can là tột âm, không có khiếu riêng, hễ bị bức thì  khiếu không có chỗ bốc, cho nên thường hay đua, nhưng có nội nhân và ngoại nhân không giống nhau phải xét kỹ mà chữa.
Phàm nội nhân là do giận dữ, bi ai, cầm xúc, đói no, lạnh nóng, không đều, té ngã, đàm tích đọng vào sườn cùng kết hợp với máu ứ mà thành đau, ngoại nhân là tà khí cảm vào kinh thiếu dương, tai điếc sườn đau, vì phong hàn cảm vào mà thành đau:
Phép chữa thì nên khai hết thuận khí, hoá đờm, lợi tiểu làm mục đích can bình khí thuận thì bệnh tự yên.
1. Kinh nghiệm dùng phép chườm chữa các bệnh đau:
Gốc hẹ giã nát, xào với giấm bọc lụa mà chườm chỗ đau là khỏi ngay, lại dùng hẹ cả rễ và lá giã nát vắt lấy nước, hoà với rượu lấy nửa bát, tuỳ ý mà uống rất hay.
2. Kinh trị tâm phiền, sườn đau suốt ngày muốn chết.
Hương nhu tươi giã lấy nước 2,3 thăng mà uống rất hay.
3. Kinh trị dưới sườn đau đớn
Địa phu tử, sao qua tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu thì lành
 
X – TÊ THẤP
Tê thấp là mình mẩy các khớp xương không đỏ không sưng mà tự nhiên phát đau có khi chân tay không cựa được, nguyên nhân do nguyên khí hư yếu phong hàn thấp 3 khí xâm vào mà sinh bệnh. Nếu phong khí thẳng thì đau chạy khắp gọi Lịch tiết phong, hàn khí thắng thì đau nhức dữ dội gọi thống phong, thấp khí thắng thì đau nhức cố định 1 chỗ, tê dại cấu không biết đau gọi Trước thống. Nhưng ba khí ấy nhập vào kinh lạc trước rồi xâm vào xương thì nặng nề không giơ lên được, vào mạch thì huyết đọng không lưu thông, vào gân thì co không duỗi được, vào thịt thì tê dại cấu không biết đau, vào da thì lạnh, sách tuy chia ra nhiều tên gọi mà bệnh thì do ba tà khí. Lại có: phát bệnh ở buổi sáng là do khí trệ dương hư, phát bệnh ở buổi chiều là huyết nhiệt âm tổn, nên xét cho rõ:
1. Kinh trị các chứng phong tê và thấp tê, xương đau gân rút, nên sơ thông tà khí, tiêu thuỷ thũng lợi trường vị:
Hạt ý dĩ giã trắng thường nấu cháo ăn vào khi đói, lâu thì có ích, hoặc rang lên thì nấu nước thay chè mà uống rất tốt.
2.Truyền trị chứng bạch hổ lịch tiết phong, đau nhức khắcp mình 2,3 năm chân không đi được thuốc gì cũng không khỏi:
Mộc thông 3 lạng sắc nhỏ, dùng nước chảy sắc đặc 1, 2 bát, uống dần cho hết, sau khi uống, khắp mình hơi sưng và phát ngứa hoặc nổi ban đỏ thấy thế chớ sợ, chờ cho ra mồ hôi khắp người thì khỏi.
3. Kinh trị đau nhức các khớp xương, đau khớp này chạy qua khớp khác không thể chịu được.
Xương đầu hổ, bôi mỡ hoặc váng sữa, nướng vàng giã nát, bỏ vào túi lụa, đổ rượu 5 đấu, ngâm 5 đêm, tuỳ sức mà uống, rất hay.
Xương ống chân hổ đập vỡ, bỏ tuỷ, màng, bôi rượu nướng vàng, 2 lạng. Một dược 4 lạng rưỡi, 2 vị đều tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu, ngày uống 3 lần, rất hay, không có một dược chỉ ngâm xương ống chân hổ mà uống cũng được.
Lõi cây thông xắt nhỏ 2 đấu, rượu 5 đấu, cùng cho vào bình ngâm 21 ngày, mỗi lần uống 1 chén, ngày uống 5,6 lần là khỏi. hoặc lá thông giã nát, lấy nước 1 thăng rượu 3 thăng ngâm 7 ngày, mỗi lần uống 1 chén, ngày uống 3 lần cũng khỏi.
Nhựa thông ngào trong cái nồi đất, đến khi nhỏ vào nước lạnh không tan là được, lấy ra phơi khô tán bột,dùng gạo nếp nấu hồ làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 50 viên, lấy tầm gửi cây sau sau giã nát sắc với rượu làm thang.
Bồ  kết 120 hột, hoà với mỡ sữa sao thơm tán bột, luyện mật làm viên bằng hột ngô, mỗi lần uống 30 viên, lấy hột tật lê và toan táo nhân sắc nước mà uống cho vào lúc đói.
Giấm tốt lâu năm 1 bát, củ hành 5 lạng, đều giã nát, nấu lẫn cho sôi rồi gói vào vải nhân khi nóng chườm vào chỗ đau, lành ngay.
4. Kinh trị chứng “ Bạch hổ lịch tiết phong” đau chạy khắp mình, tay chân cứng ngắt, co duỗi không được.
Bồ kết 5 lạng, muối 10 lạng, đều giã nát sao nóng, dùng vải xanh gói lại chườm chỗ đau, lạnh thì thay lành ngay.
5. Kinh trị thống phong, đau khắp các khớp xương, đêm ngày không ngớt
Kim ngân hoa cả lá, trộn với rượu xào nóng đắp vào chỗ đau, nguội thì thay lành ngay.
Cây hy thiêm mồng 5 tháng 5, hoặc mồng 7 tháng 7, hoặc 9 tháng 9 hái lá rửa sạch phơi khô cho vào nồi hông, dùng 2 phần rượu 1 phần mật rưới đều vào các lớp, đem đậy lại mà đồ, đợi lên hơi đem ra phơi, rồi chế rượu mật như trước, lại đồ lại phơi, như thế đủ 9 lần, phơi khô tán bột, luyện mật làm viên bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 40 viên với rượu vào lúc đói.
6. Kinh trị chứng khí thống chạy khắp mình, bỗng nhiên đau cố định 1 chỗ, như bị đánh, lại như băng, bỗng lại chạy khắp không nhất định chỗ đau:
Vỏ cây liễu cạo bỏ vỏ ngoài, lấy vỏ trắng giã nát, trộn với rượu, xào nóng mà chườm, thấy có chỗ nổi chấm đỏ thì chích mà nặm máu đi, rất hay.
7. Kinh trị chứng phong bạch hổ đau nhức chạy khắp nơi
Giấm tốt 1 bát, hành 1 nắm, nấu sơi 1 dạo, lấy khăn vải nhúng ướt mà chườm đến lành thì thôi.
Hột cải, tán bột, hoà với lòng trắng trứng gà mà bôi, ngoài lấy lụa buộc lại, ngày thay 1 lần sẽ lành.
8. Kinh trị chứng phong rút gân khắp mình lạnh như nước
Sáp vàng 5 đồng, dầu mè 1 ít, bắc lên bếp, nấu cho chảy tan, nhân khi còn nóng phết vào miếng lụa, dán vào chỗ đau, nguội thì hơ cho nóng mà thay lành ngay.
9. Kinh trị các chứng tê thấp, phong thấp, chân tay co rút.
Quả ké đầu ngựa 3 lạng giã nát, mỗi lần dùng 2,3 đồng, sắc uống khi đói, kỵ ăn thịt heo.
Đậu sị 3 vốc, 9 lần đồ, chín lần phơi, rồi đổ 2 bát rượu, ngâm 1 đêm, uống nhiều ít tuỳ ý, uống vào khi đói rất hay.
10. Truyền trị chứng trúng phong tay chân sưng đau
Lá ngãi cứu, hành cả rễ, gừng cả vỏ 3 thứ bằng nhau, đều giã nát tẩm rượu, xào nóng đắp vào chỗ đau, lấy lá thầu dầu đắp ngoài mà buộc lại, ngày thay 5,6 lần đến lành thì thôi.
11. Truyền trị khắp mình sưng đau:
Sa nhân, dễ dùi cấu bỏ vỏ, bằng nhau, đều sao tán bột mỗi lần uống nửa đồng với rượu rất hay.
12. Truyền trị tay chân đau phiền
Địa phu tử 3 lạng, nước 4 bát, sắc còn nửa, chia 3 lần uống rất hay.
13. Kinh trị chân tay tê nhức:
Xác tổ ong, lớn thì 1 ổ, nhỏ thì 2,3 tổ, tỏi 1 bát, nhọ nồi 1 đồng rưỡi, đều giã nát đập vào chỗ đau, 1 lúc thấy xuống chôn vào cho im mát, kiêng ăn đồ sống lạnh tanh hôi, sẽ lành.
14. Kinh trị đau gối hạc, đuầ gối sưng to:
Hoa cúc lá ngiả cứu bằng nhau. Đều giã nát, lấy bông bọc thuốc vào đầu gối lâu sẽ khỏi.
15. Kinh trị cả gáy cứng đau, quay trở không được (sái cổ)
Đậu đen 1 đấu đồ cho biến sắc, đựng vào trong túi mà gối đầu thì khỏi.
 
XI- CƯỚC KHÍ
Chứng cước khí là thấp nhiệt ở chân mà sưng đau, vì tì vị hư yếu, trong khi cử động đi đứng, cảm phải khí phong hàn, thử, thấp, hoặc ăn uống nhiều đồ cao lương mỹ vị, thấp nhiệt chay xuống mà sinh bệnh, khi mới phát thì không rõ, phát lâu mới biết. Đại khái bệnh phát từ chân trước, hoặc trước khi bị tê yếu, hoặc đứng dậy ngã xuống, hoặc 2 ống chân sưng phù, hoặc chân và gối khô gầy, hoặc tim hồi hộp hoặc bụng dưới tê dại cấu không biết đau, đai tiện táo, tiểu tiện gắt, hoặc chuột rút khắp mình, khớp xương buốt đau, hoặc nghe mùi đồ ăn thì ghét thấy đồ ăn thì mửa, hoặc ngực căng thở gấp, phát sốt sợ rét, đó là các chứng trạng của bệnh.
Chứng cước khí là bệnh bế tắc, chỉ ưa thông mà ghét tắc, không nên bổ mạnh mà cũng không nên tả mạnh. Nội kinh chép: Đau trước rồi sau mới sinh là khí làm hại huyết, sưng trước rồi sau mới đau là huyết hại khí”, nhưng tôi thường chữa cho người bệnh cước khí , xung tâm, nguy cấp thì cho uống thuốc từ âm giáng hoả, gia thêm nhiều nước tre non (trúc lịch) và nước trái trẻ con, mà chữa sống được rất nhiều người, bởi vì thuỷ hoả sục sôi thoát ly nguyên chỗ, xông lên vùn vụt rời bỏ chỗ nào thì chỗ ấy thấy lạnh, cho nên dùng thuốc giáng hoả là để đưa hoả về nguyên chỗ cũ, thì là phải lắm.
1. Kinh trị chứng cước khí và phong, hàn, thấp tê chân tay co rút, không đi đứng được.
Hột tía tô tán nhỏ 2 lạng, Hành 10 củ, Đậu sị 1 vốc, gừng sống 1 củ, đều giã nát, hoà với 2 bát nước cho đều, lọc bỏ bả lấy nước, đổ gaso trắng vào nấu cháo, thường ăn chừng 5 ngày thì khỏi.
2. Kinh trị bệnh cước khí phát đau, gân xương cũng đau lây:
Kim ngân hoa tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu nóng.
3. Truyền trị cước khí mới phát thì uống phương này để trừ phong nhuận táo tántrừ uất khí.
Hạt cau rừng  2 lạng, hương phụ mễ 2 lạng, tử tô 1 lạng, tùng tiết 1 lạng, ngũ gia bì 1 lạng, chỉ xác sao 1 lạng, lá ké đầu ngực 1 lạng, cùng tán bột mỗi lần uống 3 đồng, dùng tử tô cả cộng 7 lá, vỏ quýt để xơ trắng nguyên cả cái, 3 lát gừng, sắc nước mà uống với bột thuốc trên, nếu cước khí xung tâm thì dùng nước đái trẻ em hoà với bột thuốc sắc lên mà uống, nếu đau bụng thì dùng rượu làm thang.
4. Kinh trị cướuc khí muốn mảư: phàm người bị bệnh ấy, buổi sáng ăn no thì buổi trưa ăn ít, buổi tối không ăn được, nếu đói mà ăn cơm cháo vào lại thấy không tiêu mà muốn sinh hoắc loạn.
Riềng ấm 1 lạng, nước 3 thăng, sắc còn 1 thăng, uống hết thì khỏi.
5. Kinh trị lưng và bàn chân không chuyển động được, co rút đau đớn lâu năm không lành.
Xương hổ, đau lưng thì dùng xương sống, đau chân thì dùng xương ống chân, đập vỡ bỏ tuỷ màng, bôi mỡ hoặc váng sữa nướng vàng, tán bột gói vào lụa, ngâm vào 1 bầu rượu ngọn, vần bên bếp 7 ngày, cho ấm uống nhiều ít tuỳ tiểu lượng, rất hay.
6. Kinh trị đàn ông bàn chân lạnh, cử động không theo ý muốn, và không đi được.
Rượu ngon 3 đấu, Nước 3 đấu, cho vào nồi nấu nóng,  đặt chân vào ngâm cho lút đến gói, giữ cho nóng thường, chớ để nguội 3 ngày là khỏi.
7. Kinh trị cước khí, đau chạy chổ này chỗ khác.
Củ cải củ, nấu nước, nhân khi nóng rửa và ngâm, lại lấy củ cải củ phơi khô tán bột, bỏ vào giầy ủng, hoặc lấy bông bọc ngoài chân, rất hay.
8. Kinh trị cước khí sinh ra phiền muộn
Gà trống đen, 1 con, bỏ lông, bỏ ruột, nấu canh hoặc bỏ gạo,  vào nấu cháo ăn, rất tốt.
9. Kinh trị cước khí ủng tắc, đại tiểu tiện không thông.
ốc bươu 3 con, muối ăn 1  nhúm, cũng giã nát, đặt lên rốn dày 1 tấc 3 phân, dùng khăn buộc chặt thì thông.
10. Kinh trị cước khí co rút gân lại.
Tỏi cắt đầu xát vào lòng bàn chân, làm cho thông khí nóng thì lành
11. Kinh trị bàn chân sưng mụn độc, đau thấu xương:
Cứu cách tỏi đến lành thì thôi.
12. Kinh trị thũng từ bàn chân thũng dần lên:
Cây vông lấy cả vỏ nấu nước đặc mà ngâm và uống 1 ít, rất hay.
13. Kinh trị gót chân sưng đau, không đi đứng được, hoặc đi đứng lâu thì lòng bàn chân sưng lên
Cứt trâu còn mới, thêm chút muối, xào nóng đắp vào buộc lại, nguội thì thay, rất hay.
Cứt trùn: tô đầy khắp bàn chân, để 1 đêm sẽ hết.
Lá ngãi cứu, hành đều 1 nắm, gừng sống 1 củ đều giã nát chế rượu trộn đều, xào cho nóng mà chườm sẽ khỏi.
Phương trên thêm Nam tinh tán nhỏ, trộn với nước đắo vào, lấy cái âu đựng than nóng mà chườm lên dẽ khỏi.
Cao da trâu 3 lạng, giã gừng sống vắt lấy nước 1 chén, nấu với cao cho tan ra như cao dán, phết vào giấy mà dán vào chỗ đau.
14. kinh trị mùa hè bàn chân sưng đi không được
rễ cà về tháng 9 treo ở ngoài hiên, khi nào dùng thì nấu nước mà rửa chân hàng ngày thì khỏi.
15. Kinh trị cước khí phù thũng, bụng đầy trướng, tiểu tiện gắt ít.
Rau xam hoà với nước vo gạo nếp, nấu lên ăn thường ngày rất hay.
16. Kinh trị người già, người yếu, cướuc khí đầy trướng không phải nóng cũng không phải lạnh.
Hạt cau rừng tán bột, mỗi lần uống 2 đồng, lấy vỏ quả cau, hoặc tử tô hoặc trà hoặc đậu sị làm thang uống vàolúc đói khỏi ngay.
17. Kinh trị cước khí vì phong độc, ấn vào lún ngón tay.
Hột bìm bìm sao, nghiền nhỏ lấy lớp bột, luyện mật làm viên bằng hột đậu xanh, mỗi lần uống 30 viên với nước gừng, tiểu tiện lợi thì thôi.
18. Truyền trị cước khí sưng đau, hoặc phong tê.
Tỳ giải đốt qua, giã nát, ngâm rượu, thường uống sẽ khỏi.
19. Kinh trị cước khí sưng đau.
Nhân hột thầu dầu 7 nhân, giã nát hoà với Tô hợp hương làm miếng bánh đặt vào lòng bàn chân lành ngay.
20. Kinh trị tay chân  buốt đau, hơi trũng.
Mè 1 thăng, rang thơm tán bột, đổ rượu 1 thăng, ngâm 1 đêm, tuỳ ý mà uống.
21. Kinh trị cước khí chân mềm và đau:
Lá ké đầu ngạư, đồ và phơi đuề 9 lần, tán bột, lấy giấm khuấy hồ làm viên bằng hạt ngô đồng đồng, mỗi lần uống 50,60 viên, Rượu làm thang mà uống.
22. Kinh trị đau đầu gối và bàn chân sưng đau:
Lá sen, Cảo bản bằng nhau, nấu nước ngậm rửa, bệnh sẽ hết,.
Nhân hột gấc, mỗi hột bổ làm đôi, cùng bột mỳ sao qua, xắt lát, mỗi lạng gia nhục quế 5 đồng cùng tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu, uống cho say đổ mồ hôi là lành.
Đậu sị 1 vốc sắc uống, lấy bã bôi là khỏi.
Đậu sị ngâm với rượu nóng mà uống, còn bã bôi vào cũng khói.
Đào nhân 1 thăng phơi râm tán bột, mỗi lần dùng rượu uống ấm dần dần, 1 đêm là khỏi.
Bồ kết, đậu đỏ nhỏ hạt, đều tán bột, hoà với rượu, giấm mà dán thũng thì tiêu ngay
Lộc nhung đốt bỏ lông, bôi sữa nướng khô, lại bôi lại nướng cho vàng, tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu, vào khi đói, khỏi ngay.
 
XII - ĐỒI SÁN (DÁI SƯNG ĐAU)
Chứng đồi sán là hòn dái sưng cứng, đau bụng dưới, sách nội kinh chia làm 7 loại: hàn sán, thuỷ sán, huyết sán, khí sán, đồi sán, chứng tuy nhiều nhưng gốc là tuỳ kinh cảm tà khí hàn thấp lưu trệ mà sinh bệnh. Bệnh phát thì hòn dái sưng cứng, đau lên gần bụng, hoặc chung quanh rốn, xông ngược đến tim, thậm chí tay chân lạnh ngắt, hoặc đại tiện bế, ấy là chứng trạng của bệnh. Phép chữa phải xét chứng mà chọn phương.
1. Kinh trị dái sưng đau, chuyển gân xông lên tim, nghẹt hơi muốn chết, chân tay lạnh ngát.
- Hạt vải 7 hạt, trần bì 2 đồng, lưu hoàng 1 đồng ( nấu tan bỏ vào nước để khử độc) các vị đều tán bột, lấy nước muối khuấy hồ làm viên bằng hột đậu xanh, mỗi lần uống 9 viên với rượu vào lúc đói, lúc lâu lại uống 3 lần thì công hiệu, phương này chẳng những chữa được dái sưng đau, mà chãư được cả chứng đau về khí đau tức)
Tiểu hồi sao với muối 1 lạng, hột vải 1 lạng, sơn chi tử sao đen 1 lạng, hột quýt sao giấm 1 lạng, ích trĩ nhân 7 đồng, hột cau rừng 5 đồng, thanh bì sao dầu mè 6 đồng, các vị đều tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu vào lúc đói. Không uống được rượu thì dùng 10 sợi cỏ tím bấc sắc nước gia chút muối rang mà làm thang rất hay.
Địa phụ tử, sao thơm tán bột mỗi lần uống 1 đồng với rượu rất hay.
Hột quýt sao vàng tán bột, mỗi lần uống 3-5 đồng sắc với rượu cũ mà uống, hoặc lấy rượu khuấy hồ làm hoàn mà uống, lại dùng vỏ hột  quýt  nấu nước, khi nóng xông và ngâm rất ray.
Hột quýt, hột vải bằng nhau, đêù sao, tán bột, mỗi lần uống 1 đồng với rượu vào lúc đói.
Mộc tăc, sao vừa tán bột, mỗi lần uống 2đồng với nước sôi, là công hiệu, rượu nóng cũng hay.
Cây rễ quạt để sống, giã vắt nước uống, đi ngoài được là lành, cũng có thể làm viên mà uống.
Cá diếc, bỏ ruột, nấu canh với cay thì là, ăn nhiều sẽ khỏi.
Trứng dái trâu, lấy cả 2 cái nấu thật chín cùng giã với thì là cho nát, bỏ chút muối mà ăn rất hay.
2.Kinh trị bị chứng tiểu trường sán khi ruột xa xuống như ngón tay, đau không chịu nổi (thiên truỵ)
Đại hồi bỏ vỏ sao, thanh bì sao, hột vải sao bằng nhau, tán bột mỗi lần uống 1 đồng với rượu rất hay, chỉ dùng độc vị hột vải cũng được.
3. Kinh trị tiêu trường khí thống đau chạy quanh rốn và xông ngược lên tim
Quả mướp già dùng cả cuống, đốt tồn tính, tán bột mỗi lần uống 3 đồng  với rượu nóng, nặng lắm cũng 2,3 lần uống là khỏi.
Ô dước tẩm rượu, riềng sao, hồi hương sao bằng nhau, đều tán bột mỗi lần uống 2 đồng với rượu lúc đói.
4. Kinh trị dái sưng đau chói đến thận.
Đại hồi sao cho vào 2 túi vải, nhân lúc nóng thay đổi mà chừơm với vải rất hay.
Mẫu lệ đốt đỏ 1 lạng, củ riềng 1 lạng, đều tán bột, lấy nước bọt miếng hoà bôi chỗ đau, chốc lát đau nóng như lửa, lành ngay.
Quế chi 1 lạng rưỡi, bìm bìm đen sao 2 lạng, đều tán bột mỗi lần uống 2 đồng  với nước gừng thì yên.
5. Truyền trị 1 hòn dái sa xuống, gân co vào bụng, đau gần chết, các thuốc không chữa khỏi.
Dây tơ hồng, vỏ sầu dâu cao lấy lớp vỏ trắng, bỏ vào chút long não, giả nát mà bôi, 1 đêm thì bệnh tiêu rất hay. Nhưng thuốc này rất mạnh, rất đau rát, lóc lớp da mỏng ở ngoài là khỏi hẳn, về sau không trở lại nữa.
6. kinh trị dái đau, 1 hòn dái sa xuống, đau ran lên bụng dưới.
Đại hồi 1 lạng, tiểu hồi 1 lạng, lấy bọng đái của heo đực còn nước đái, bỏ 2 vị thuốc bột vào buộc lại, đổ rượu nấu nhừ, giã nhuyễn làm viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 50 viên, với nước sôi, vào khi đói thật hay.
Gia vào phương trên 1 đôi cật heo đực đen, bỏ màng, không rửa vào nước, xắt nhỏ, dùng bột đại hồi, tiểu hồi trộn đều,cho cả vào bóng đái mà nấu, nhưng bỏ nước đái ra.
Hột cải 1 vốc tán bột hoà rượu mà uống, bã đem đắp vào là lành ngay, Hoặc dùng rau cải giã nát xào giấm nóng mà chườm thì lành.
Cây sung, rễ vậy đỏ, rễ vậy trắng, rễ thanh táo các vị đều bằng nhau sắc uống vào khi đói.
Củ nghệ, củ riềng, quả dành dành, bằng nhau, đốt khô tán bột, mỗi lần uống 2 đồng, dùng hành nấu nước làm thang mà uống vào khi đói
Móng đeo giò heo (không có thì dùng lông heo) đốt thành tro tán bột, mỗi lần uống 2 đồng với rượu nóng vào khi đói, lành ngay, có phương gia thêm Tiểu hồi sao.
Thiên môn đông, ô dước 5 đồng, sắc uống, kiêng ăn cá chép.
Lá phù dung 3 đồng, Hoàng bá 3 đồng, nhân hột gấc 1 hột cùng mài vào giấm  mà bôi là khỏi.
Hương phụ mễ tán bột, mỗi lần uống 3 đồng, dùng rong để nấu nước uống vào khi đói.
Ngũ bội tử, 1 cái bỏ vào chút muối, dùng giấy ướt buộc lại cho dày  bỏ vào than hồng mà nướng, khi giấy cháy hết, đưa ra tán bột mà uống với rượu rất hay.
Quả mướp đầu mùa, giữ lại đợi khi quả hết lá rụng thì hái về đốt tồn tính, tán bột, luyện mật hoà thành cao, mỗi tối uống 1 muỗng với rượu ngon, như đau bên trái thì nằm nghiêng về bên trái, đau bên phải thì nằm nghiêng về bên phải, sẽ lành.
Lá mướp đốt tồn tính 3 đồng, vỏ trứng gà đốt thành tro 2 đồng, đều tán bột uống với rượu nóng cũng hay.
Hột hoè sao tán bột 1 đồng, muối 3 phân. uống với rượu nóng vào khi đói thì khỏi.
Rễ gấc nướng vàng, gừng tía sao vàng bằng nhau, đều tán bột lấy giấm khuấy hồ, bằng hột ngô đồng, mỗi lần uống 30 viên với nước gừng vào khi đói.
7. Kinh trị dái sưng to đau nhức:
Cỏ roi ngựa, giã nát, xào với giấm cho nóng mà chườm, nguội thì thay.
Đất sét hoà với nước nặn thành 3,4 cài bánh lớn, để lên miếng sắt đốt lửa nung cho nóng đem chườm vào chỗ đau, nguội lại thay thì lành ngay, hoặc dùng đất lòng bếp tán nhỏ mà thôi.
Nhục quế, mài với nước ra đặc như bùn mà bôi.
Bồ kết đốt tồn tính tán nhỏ trộn với nước mà bôi là khỏi.
Tô mộc 2 lạng, rượu ngon 1 bát, cùng nấu kỹ mà uống, nếu không uống được rượu thì thêm vào nửa nước mà uống cũng được.
Kinh giới sao qua tán nhỏ, liều dùng 2 đồng cân, uống với rượu thì tan.
Chua me đất 1 nắm, rửa sạch cho vào ít giấm, giã vắt lấy nước mà uống, bã xào nóng đắp vào là khỏi.
8. Kinh trị bìu dái bỗng phát đau:
Cứt trâu, đốt tán nhỏ trộn rượu bôi là khỏi.
9. Kinh trị khí thấp nhiệt, uất kết ở bụng dưới, chỗ âm mao nổi hạch sưng đau phát rét sự nóng rất nguy khốn.
Quả dành dành bỏ sao vàng, Nhân hột đào, bỏ vỏ, bỏ đầu nhọn sao, chỉ xác bỏ ruột sao, Sơn trà bỏ hột sao vàng, bằng nhau. Đều tán bột, mỗi lần uống 2 đồng, dùng nước chảy 1 bát, cho vào 1 ít nước gừng sắc uống, vào khi đói rất hay
10. Kinh trị 1 hòn daí trệ xuống, gân rút đau muốn chết.
Lấy cọng cỏ đo 2 góc miệng người bệnh, gẩp 3 đoạn đo ấy lại, rồi bẻ thành hình tam giác, đặt 1 góc vào chính giữa rốn, còn 2 góc buông xuống đều nhau, 2 góc ấy buông đến đâu, tức là huyệt ở đó, như dái trệ bên trái thì lấy ngải cứu mà đốt huyệt bên phải 3 mồi, như trệ bên phải thì đốt huyệt bên trái 3 mồi, như 2 bên đều trệ thì cứu cả 2 huyệt là yên.
Đỏ muối vào giữa lỗ rốn dày nửa tấc, lấy ngải cứu đặt lên trên lớp muối mà đốt cho được nhiều mồi, để cho khí thấu vào là lành.
Các bài viết liên quan
Thiết kế website chất lượng cao NAM VIỆT IT